Daon djeroek poeroet is de Indonesische naam voor de bladeren van de Citrus hystrix. Deze citrus wordt ook wel Kaffir limoen of makrut limoen genoemd. De Citrus hystrix wordt meestal gekweekt vanwege zijn bladeren, en niet vanwege zijn vruchten. De djeroek poeroet bladeren worden in Aziatische gerechten gebruikt om een aromatische citrus smaak aan gerechten te geven, op eenzelfde manier als laurierbladeren. In dit artikel lees je hoe je zelf djeroek poeroet bladeren kunt kweken. Voor het kweken van de vruchten van de Citrus hystrix kun je de aanwijzingen op de citrusbomen pagina volgen.

De naam Kaffir limoen is op dit moment de bekendste naam voor de Citrus hystrix. Wanneer je een Citrus hystrix plant wilt kopen, dan zal deze waarschijnlijk verkocht worden als een Kaffir limoenboom. Inmiddels wordt de naam Kaffir limoen in het buitenland al steeds minder gebruikt, omdat de naam Kaffir gebruikt wordt als een racistische scheldnaam. In dit artikel zullen we daarom spreken over Citrus hystrix, djeroek poeroet of makrut limoen, en niet over Kaffir limoen.

Citrus hystrix planten worden als grotere boom, als stekje of als zaailing verkocht. Zolang je de Citrus hystrix alleen wilt gebruiken om djeroek poeroet bladeren van te kunnen oogsten, maakt het niet uit of je voor een boom, een stekje of een zaailing kiest. De ruimte die je hebt om de plant neer te zetten en het aantal bladeren dat je per jaar wilt oogsten bepalen hoe groot de plant bij aankoop mag zijn. Hoe groter de plant bij aankoop is, hoe sneller je bladeren kunt oogsten.

De Citrus hystrix is te koop via Mama’s Bloemen en Planten, Botanicly en FloraExpert. Een Citrus hystrix stekje is te verkrijgen via Plantje.

Citrus hystrix planten kunnen ook zelf gezaaid worden. Het voordeel hiervan is dat je zeker weet dat de plantjes niet behandeld zijn met pesticiden die ongeschikt zijn voor menselijke consumptie. Ook is het vaak een stuk goedkoper om de Citrus hystrix zelf te zaaien dan om een plant te kopen.

Om aan Citrus hystrix zaden te komen kun je bij de toko of de groenteboer enkele Kaffir limoenen kopen. In een vrucht zitten meestal veel zaadjes, soms wel 10 tot 20 stuks. Anders dan bij veel andere citruszaadjes, ontkiemen gedroogde Citrus hystrix zaden meestal goed. Je kunt daarom ook proberen om online Citrus hystrix zaadjes te kopen, bijvoorbeeld bij Leidsestekkies.

De Citrus hystrix zaadjes kun je op dezelfde manier laten ontkiemen als andere citruszaadjes. Meer hierover kun je lezen op de pagina over het ontkiemen van citruspitten.

Net als alle andere citrusbomen, is de Citrus hystrix limoenboom ook gevoelig voor een te natte grond. Het is daarom belangrijk om ervoor te zorgen dat overtollig water makkelijk uit de plantenbak kan lopen en dat de potgrond niet te veel water vasthoudt. Ook kunnen Citrus hystrix limoenbomen slecht tegen kokosvezels, zorg er daarom voor dat je geen grond gebruikt waar kokosvezels in verwerkt zijn.

Op de algemene pagina over plantenbakken voor citrusbomen kun je lezen welke plantenbakken geschikt zijn voor citrusbomen, waaronder de Citrus hystrix limoenboom. Doordat er regelmatig bladeren van de Citrus hystrix limoenbomen worden gehaald, kan deze citrus wel in een kleinere bak gehouden worden. Probeer de Citrus hystrix net als andere citrusbomen in het eerste en tweede jaar in een plantenbak te zetten waarbij de doorsnede van de bak twee keer zo groot is als de doorsnede van de kroon. Daarna is een plantenbak waarbij de doorsnede van de plantenbak even groot is als de kroon voldoende, mits je de groei onder controle houdt door regelmatig bladeren te oogsten.

De ideale potgrond voor een citrusboom bestaat voor 50% uit zand en voor 50% uit compost of wormenmest. Hierdoor ontstaat een luchtige, waterdoorlatende grond waar de wortels makkelijk in kunnen groeien. Op de pagina over potgrond voor citrusbomen lees je meer over het mengen van potgrond voor citrusbomen.

Om de groei van djeroek poeroet bladeren te stimuleren, is het belangrijk dat de grond waarin de Citrus hystrix groeit vochtig, maar nooit te nat, blijft. De beste manier om dit voor elkaar te krijgen is door een waterlont of een waterkegel te gebruiken. Door een katoenen touw aan de ene kant in de grond, op een diepte van ongeveer 25 centimeter, en de andere kant in een fles met water te steken, blijft de grond vochtig. Een poreuze waterkegel zorgt voor eenzelfde effect. Het is uiteraard belangrijk om de fles waar de waterlont in zit of de fles die op de waterkegel aangesloten is regelmatig te vullen, zodat deze nooit leeg is. Meer hierover kun je lezen op de pagina over het water geven van citrusbomen.

Een Citrus hystrix is een tropische citrussoort. Dit betekent dat deze citrus erg van vochtige lucht houd. Om de luchtvochtigheid rondom de plant te verhogen, kun je de bladeren elke dag nat spuiten of een kleine luchtbevochtiger in de buurt van de plant zetten. Wanneer er een verwarming in de buurt staat, dan is het aan te raden om hier een bakje water op te zetten als deze aangezet wordt, zodat de lucht niet te droog wordt.

Net als alle andere citrusbomen, heeft de Citrus hystrix veel licht nodig om te overleven. Om voldoende suikers aan te maken om in leven te blijven, heeft de Citrus hystrix 11 mol aan licht per dag nodig. Helaas komt er zelfs voor het lichtste raam in huis nooit 11 mol aan licht per dag binnen. Een Citrus hystrix moet daarom altijd onder een kweeklamp staan om gezond te blijven. Om de Citrus hystrix 11 mol aan licht per dag te geven kun je bijvoorbeeld een kweeklamp die 250 μmol/m²/s uitstraalt 12 uur per dag aan zetten of een kweeklamp die 500 μmol/m²/s uitstraalt 6 uur per dag aan zetten. Hiervoor kun je bijvoorbeeld een Venso 6W E27 kweeklamp gebruiken. Meer informatie over kweeklampen kun je op de kweeklampen pagina vinden.

Citrus hystrix limoenbomen hebben minimaal 11 mol per dag aan licht nodig om goed te groeien. Bij deze minimale hoeveelheid licht is de smaak van de djeroek poeroet bladeren meestal mild, met meer sinaasappeltonen. Dit komt, omdat de djeroek poeroet bladeren bij lagere hoeveelheden licht meer linalool, limoneen, citronellol en bergamal bevat. Wanneer de Citrus hystrix meer dan 20 mol licht per dag krijgt, dan wordt het gehalte citronellal hoger. Hierdoor krijgen de bladeren een sterkere citrus smaak, die vergelijkbaar is met de smaak van citroengras. Door de Citrus hystrix meer licht te geven, bijvoorbeeld door de plant in de zomer in de volle zon te zetten, kun je dus de smaak van de djeroek poeroet bladeren veranderen. 

De Citrus hystrix is een tropische citrusboom. Daarom staat deze plant het liefste op een warme plek, waar het minimaal 20 graden Celsius is. Officieel kan een Citrus hystrix buiten blijven staan tot het 5 graden Celsius is, maar de vitaliteit van de plant gaat dan behoorlijk achteruit. Het is daarom aan te raden om de Citrus hystrix binnen te zetten zodra de nachttemperatuur lager is dan 15 graden Celsius.

Wanneer je een citrusboom kweekt voor zijn vruchten, dan geef je relatief weinig stikstof en meer kalium. Om djeroek poeroet bladeren te kweken, is het juist handig als de Citrus hystrix limoenboom veel bladeren krijgt en weinig energie steekt in het krijgen van bloemen en vruchten. Om dit voor elkaar te krijgen, kun je de citrusboom meer stikstof en minder kalium geven.

De grootte van een Citrus hystrix hangt voor een groot deel af van hoe vaak er geoogst wordt. Daarnaast wordt de grootte bepaald door de manier waarop de plant verkregen is, door te zaaien, te stekken of door te enten. Bij het bemesten van een Citrus hystrix is het belangrijk om de hoeveelheid plantenvoeding af te stemmen op de hoogte van de plant, gemeten vanaf de bovenkant van de grond.

Een Citrus hystrix heeft per 25 centimeter hoogte per jaar 12 gram stikstof en 6 gram kalium nodig. Probeer daarbij de hoeveelheid fosfor per jaar tussen de 5 en 10 gram te houden. Stel dat je Citrus hystrix dus 75 centimeter hoog is, dan geef je per jaar 36 gram stikstof en 18 gram kalium, en niet meer dan 10 gram fosfor.

Citrusbomen reageren het beste op een vloeibare, organische plantenvoeding. Om voldoende stikstof en kalium te geven, kun je per 25 centimeter hoogte bijvoorbeeld elke week 1,5 gram BAC PK Booster geven, met een NPK van 4-2-8, en ongeveer 9 gram Organifer Amino Power, met een NPK van 9-0-0. De Citrus hystrix van 75 centimeter hoog zou dan dus 4,5 gram BAC PK Booster geven en 9 gram Organifer Amino Power per week nodig hebben, vermengd met het water dat de plant nodig heeft.

Daarbij groeien Citrus hystrix bomen krachtiger wanneer ze elk jaar een dosis compost krijgen. Gebruik ieder jaar per plant 2,5 kilo gewone compost of 1,25 kilo wormenmest om de grond te verrijken met organisch materiaal en goede micro-organismen. Probeer de compost of wormenmest door de bovenste grondlaag te mengen, maar voorkom dat er een hoopje compost of wormenmest tegen de stam aan ligt.

Over het algemeen kunnen er bladeren van de Citrus hystrix geoogst worden vanaf het moment dat de plant 40 centimeter hoog is. In tropische gebieden waar djeroek poeroet blaadjes commercieel gekweekt worden, worden de takken 10 tot 30 centimeter van de stam afgeknipt. Op die manier kan er per jaar ongeveer 100 tot 250 gram bladeren per Citrus hystrix limoenboom geoogst worden. Doordat citrusbomen binnen in huis onder minder ideale omstandigheden gehouden worden, is het aan te raden om alleen de blaadjes die je nodig hebt te oogsten, en geen hele takken te oogsten.

Het is verder aan te raden om nooit meer dan 20% van de bladeren die aan de Citrus hystrix hangen te oogsten. Ook is het aan te raden om pas opnieuw te oogsten zodra de plant weer nieuwe bladeren heeft gekregen, vooral als je in een keer veel bladeren oogst. Op die manier voorkom je dat de Citrus hystrix uitgeput raakt en daardoor niet meer bestand is tegen een tegenslag, zoals een insectenplaag of een verandering in de omgeving.

Wanneer je zelf een groot aantal Citrus hystrix zaadjes ontkiemd hebt, dan zou je er voor kunnen kiezen om af en toe een blaadje te oogsten vanaf het moment dat er 10 blaadjes aan de plantjes zitten. Probeer de oudste en jongste bladeren aan de jonge plantjes te laten hangen, omdat deze belangrijk zijn voor de groei. Zorg er ook voor dat er altijd 10 blaadjes aan de plantjes hangen, dat je pas een nieuw blad plukt als er voor elk geplukt blad 5 nieuwe blaadjes aan de plant zijn gegroeid, en dat je nooit meer dan 20% van de bladeren plukt.

Het zelf kweken van groenten, fruit, kruiden en bloemen gaat meestal gemakkelijk, maar soms zit er ook wel eens wat tegen. Mocht je een vraag hebben over het kweken van planten, dan zullen wij deze zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. Je kunt je vragen onderaan deze pagina stellen, via het Disqus formulier. Om naar het Disqus formulier te gaan, klik je op de “Stel een vraag!”-knop hieronder.

• Bown, D. (1995). The Royal Horticultural Society encyclopedia of herbs & their uses. Dorling Kindersley Limited.
• Budiarto, R., Poerwanto, R., Santosa, E., Efendi, D., & Agusta, A. (2019). Agronomical and physiological characters of kaffir lime (citrus hystrixDC) seedling under artificial shading and pruning. Emirates Journal of Food and Agriculture, 222-230.
• Budiarto, R., Poerwanto, R., Santosa, E., Efendi, D., & Agusta, A. (2019). Production, post-harvest and marketing of kaffir lime (Citrus hystrix DC) in Tulungagung, Indonesia. Journal of Tropical Crop Science Vol, 6(2).
• Budiarto, R., Poerwanto, R., Santosa, E., Efendi, D., & Agusta, A. (2022). The effects of preharvest mild shading on the quality and production of essential oil from kaffir lime leaves (Citrus hystrix). Journal of Tropical Crop Science Vol, 9(1).
• Budiarto, R., Poerwanto, R., Santosa, E., Efendi, D., & Agusta, A. (2022). Comparative and Correlation Analysis of Young and Mature Kaffir Lime (Citrus hystrix DC) Leaf Characteristics. International Journal of Plant Biology, 13(3), 270-280.
• Efendi, D., Budiarto, R., Poerwanto, R., Santosa, E., & Agusta, A. (2021). Relationship among agroclimatic variables, soil and leaves nutrient status with the yield and main composition of kaffir lime (Citrus hystrix DC) leaves essential oil. Metabolites, 11(5), 260.
• Eng, W. H., Aziz, M. A., & Sinniah, U. R. (2015). In vitro regeneration of Citrus hystrix DC. Brazilian Journal of Botany, 38(2), 235-242.
• Fazwa, F., Azurawati, N., & AG, A. R. (2004). Effect of sowing media on germination of seeds of Citrus hystrix (limau purut). In Advances in plant science: Proceedings of the 15th Malaysian Society of Plant Physiology conference. Malaysian Society of Plant Physiology.
• Raja, K. (2017). Polymorphism influences seed viability and vigour in polyembryonic Kaffir lime (Citrus hystrix) seeds. Seed Science and Technology, 45(1), 189-197.
• Syafiqah, N., Farah, F., Norhayati, S., Jeyanny, V., Mohd, Z., Mohd, A., & Samsuri, T. H. (2019). Effect of NPK fertilizer, biochar and compost on the growth of Citrus hystrix. In 28th Malaysian Society of Plant Physiology Conference (MSPPC 2018), Challenges and strategies for plant productivity and resilience, Kelantan, Malaysia, 28-30 August 2018 (pp. 47-52). Malaysian Society of Plant Physiology (MSPP).
• Wongpornchai, S. (2012). Kaffir lime leaf. In Handbook of herbs and spices (pp. 319-328). Woodhead Publishing.