Goudbessen en andere Physalis bessen zijn te herkennen aan de kelk, die op een lampion lijkt, die om het vruchtje zit. Deze exotisch smakende bessen zijn inmiddels tot superfood verklaard, en regelmatig vers, gedroogd of bevroren bij de supermarkt te koop. Gelukkig kun je Physalis bessen ook prima zelf kweken. In de zomer kun je ze eventueel buiten kweken, maar binnen in huis of in de kas kun je meer, lekkerdere en gezondere Physalis bessen kweken. In dit artikel kun je lezen hoe je het beste zelf een goudbessen plant, een kleine ananaskers plant of een andere Physalis plant kweken.

Er zijn veel verschillende Physalis planten waar lekkere bessen aan komen. De bekendste Physalis bes is de goudbes. Deze groeit aan de Physalis peruviana. Dit zijn de bessen die vroeger vooral als decoratie op een dessert werden gelegd, maar inmiddels wordt de goudbes vooral als superfood geprezen. Physalis peruviana zaden zijn onder andere verkrijgbaar van het merk Horti Tops, Sluis Garden en Protecta.

De goudbes lijkt sterk op de kleine ananaskers. De kleine ananaskers groeit aan de Physalis pruinosa. De kleine ananaskers plant blijft over het algemeen kleiner dan de goudbessen plant. Ondanks dat de plant kleiner blijft, kun je wel meer fruit oogsten van de Physalis pruinosa. Physalis pruinosa zaden zijn verkrijgbaar van het merk Buzzy.

Naast de goudbes en de kleine ananaskers zijn er nog enkele andere Physalis soorten waarvan de bessen gegeten worden. De bessen van de echte lampionplant, ofwel Physalis alkekengi, zijn ook eetbaar. Hier wordt de lampionplant gekweekt als decoratieve plant, maar ook in de moestuin heb je dus veel plezier van deze plant. Physalis alkekengi zaden zijn onder andere verkrijgbaar van het merk Buzzy, Horti Tops, Sluis Garden, Vilmorin en Franchi.

Minder bekende soorten Physalis bessen zijn verkrijgbaar via ETSY. Zo kun je de harige goudbes, ofwel de Physalis pubescense, de druif goudbes, ofwel de Physalis viscosa, de snijbad goudbes, ofwel de Physalis angulata, de Mexicaanse goudbes, ofwel de Physalis coztomatl, en de wilde goudbes, ofwel de Physalis minima, proberen.

De zaden van Physalis soorten zijn klein en hebben een matige kiemkracht. Het zaaien van goudbessen en andere Physalis bessen is dan ook het moeilijkste onderdeel van het kweken van deze bessen. Om de kans van slagen groter te maken, is het aan te raden om meer te zaaien dan je nodig denkt te hebben en om eventueel zaden van verschillende merken te proberen.

Om goudbessen of andere Physalis bessen te zaaien vul je een bakje met grond. Kies een bakje waar minimaal 300 milliliters grond in past. Voor het vullen van het zaaibakje kun je een zaaigrond gebruiken, zoals Pokon Zaai- & Stekgrond. Plant per bakje 1 Physalis zaadje op een diepte van 1 centimeter. Duw de grond die op het zaadje ligt niet te hard aan, zodat het licht tussen de gronddeeltjes door kan komen.

Physalis zaden hebben hoge temperaturen nodig om goed te kunnen ontkiemen. Bij een temperatuur tussen de 25 en 30 graden Celsius ontkiemen de zaden op hun best, maar zelfs dan duurt het nog 2 tot 3 weken voordat de zaden zijn ontkiemd. Bij lagere temperaturen ontkiemen de Physalis zaden slechter en langzamer. Het kan bij een kamertemperatuur rond de 20 graden Celsius wel een maand duren voordat de Physalis zaden zijn ontkiemd. Een verwarmingsmatje, zoals de Root!T Verwarmingsmat, kan helpen om de zaden sneller te laten ontkiemen.

Physalis zaden hebben niet alleen warmte nodig om goed te kunnen ontkiemen, maar ook licht. Zorg ervoor dat er ongeveer 8 uur per dag licht op de kweekbakjes valt waarin de Physalis zaden zijn gezaaid. Wanneer er minder licht op de kweekbakjes valt, dan is de kans dat de zaden ontkiemen een stuk kleiner.

Om Physalis zaden beter te laten ontkiemen, kun je de zaden het beste eerst 48 uur in water laten weken. Zorg ervoor dat de zaden helemaal onder staan, maar dat de zaden wel dicht bij het wateroppervlak liggen. Op die manier kunnen ze toch nog zuurstof opnemen. Na 48 uur te hebben geweekt, kun je de zaden meteen zaaien, of je kunt ze eerst nog stratificeren. Om dit laatste te doen plaats je de zaden tussen een vochtig keukenpapiertje. Dit doe je in een zip zakje en leg je vervolgens 7 dagen in de koelkast. Na een week in de koelkast zaai je de zaadjes zoals hierboven beschreven.

Om pas ontkiemde Physalis plantjes een boost te geven, kun je ze 1 keer per week inspuiten met een zeewier spray. Hiervoor meng je 1 milliliter zeewier concentraat, zoals BioSolution Zeewierextract, met 100 milliliters water. Doordat de zeewierspray rijk is aan voedingsstoffen en natuurlijke plantenstimulanten bevat, groeien de wortels en de bladeren van de jonge Physalis plantjes beter.

Zodra de goudbessen of andere Physalis planten 2 tot 4 blaadjes hebben, is het tijd om ze te verplanten in een grote plantenbak. De planten kunnen in principe buiten gekweekt worden zolang de temperatuur boven het vriespunt blijft. Ondanks dat de Physalis planten een groot deel van het jaar buiten kunnen blijven staan, is het in Nederland en België vaak te koud om buiten echt een goede oogst te krijgen. Het is daarom beter om de planten in ieder geval binnen te zetten zolang de dagtemperatuur onder de 18 graden Celsius blijft en er geen nachtvorst is.

Physalis planten kun je het beste in een plantenbak kweken. Wanneer de planten het hele jaar of een deel van het jaar binnen staan, is dit zeker een must. Ook wanneer je de Physalis planten als een eenjarige kweekt en nooit binnen zet is het aan te raden om ze in een plantenbak te zetten. Een enkele goudbes of andere Physalis bes bevat namelijk honderden zaden. Wanneer deze van de plant af vallen en in de volle grond terecht komen, dan kan het zijn dat de planten op plekken gaan groeien waar je ze eigenlijk niet wilt. Door Physalis planten in een plantenbak te kweken op een verharde ondergrond, is de kans kleiner dat er in de komende jaren een explosie van Physalis planten in de tuin groeien.

Goudbessen planten geven een redelijke opbrengst in een plantenbak waar minimaal 12 liter grond in past, mits de planten regelmatig water en plantenvoeding krijgen. Kleinere Physalis planten, zoals de Physalis pruinosa, kunnen eventueel zelfs in plantenbakken van 5 tot 8 liter gekweekt worden. Door de planten klein te houden door te snoeien, voldoende water te geven en wekelijks een dosis vloeibare, organische plantenvoeding te geven is de kans groot dat Physalis planten het zelfs in kleinere plantenbakken goed doen. Een grotere plantenbak zorgt wel voor een betere oogst en voorkomt dat de planten vatbaar zijn voor bijvoorbeeld waterstress. Wanneer je de ruimte hebt om Physalis planten in een grotere plantenbak te zetten, dan is dat zeker een aanrader.

Physalis planten zijn gevoelig voor een zompige bodem. Het is daarom belangrijk om een plantenbak te kiezen waar overtollig water makkelijk uit weg loopt. Een AirPot, een AirMaxx pot of een AirRap pot zijn een goede keuze, omdat deze niet alleen voorkomen dat de wortels lang nat blijven, maar ook voor komen dat de wortels vervormen. Ook kun je een poreuze terracotta pot of een plantenzak, zoals de Gronest Aqua Breath, gebruiken. Deze laatste twee moet je wel op een verhoging zetten, zoals plantenbakvoetjes, een dikke rubberen mat of een laag hydrokorrels, zodat de bodem niet in contact blijft staan met overtollig water.

Goudbessen en andere Physalis planten worden commercieel gekweekt in gronden die veel zand en organisch materiaal bevatten. Wanneer je van plan bent om de plantenbak lang op dezelfde plaats te laten staan, dan kun je het beste een mix van 1 deel grof zand en 1 deel kant-en-klare biologische potgrond gebruiken. Als je de planten in de zomer graag buiten wilt zetten, dan is het aan te raden om perliet in plaats van zand te gebruiken. Perliet zorgt er net als zand voor dat water makkelijker weg kan stromen, maar is een stuk lichter.

Het is aan te raden om een mycorrhiza schimmel supplement aan de grond van de Physalis planten toe te voegen. Mycorrhiza schimmels zorgen er namelijk voor dat de bessen zoeter en smaakvoller worden. Ook maken mycorrhiza schimmels Physalis planten weerbaarder tegen bijvoorbeeld droogte en ziekteverwekkers. Om mycorrhiza schimmels aan de grond toe te voegen, kun je bijvoorbeeld Cellmax Product X, BAC Funky Fungi of FungiLife Mycorrhiza Moestuin Mix gebruiken.

Het verzorgen van goudbessen en andere Physalis planten is te vergelijken met de verzorging van een tomatenplant. De planten hebben voldoend water, plantenvoeding en licht nodig om te groeien. Daarnaast moeten de planten regelmatig gesnoeid en opgebonden worden om ze in toom te houden. Hieronder kun je alles lezen over de verzorging van Physalis planten.

Physalis planten zijn volle zon planten. Dit betekent dat ze veel licht en warmte nodig hebben om voldoende suikers aan te maken om veel en lekkere bessen te produceren. Wanneer Physalis planten buiten staan, dan kunnen ze in de volle zon worden gezet om voldoende licht te kunnen opvangen. Ze de planten buiten zo veel mogelijk uit de wind en als het even kan op een extra warme plek, zoals bij een warme muur.

Binnen is het ons gelukt om een paar besjes aan een kleine ananaskers, ofwel Physalis peruviana, te krijgen voor een zeer zonnig raam, zonder extra kweeklamp. De besjes waren helaas zuur en de gezondheid van de plant ging snel achteruit nadat er een paar besjes aan de plant waren gekomen. Om goudbessen, kleine ananaskers bessen of andere Physalis bessen te kunnen oogsten, is het nodig om een kweeklamp te gebruiken. Eigenlijk zou de plant per dag tussen de 15 en 25 mol per vierkante meter per dag nodig hebben, verdeeld over 8 uur. Physalis planten zijn namelijk “korte dag” planten, die het vooral goed doen als ze 8 uur per dag veel licht krijgen, in plaats van bijvoorbeeld 12 of 16 uur per dag wat minder licht. Op de pagina over kweeklampen kun je meer lezen over het gebruik van kweeklampen om planten van extra licht te voorzien, en vindt je voorbeelden van lampen die goed zouden zijn voor Physalis planten die binnen staan.

Goudbessen planten en andere Physalis bessen planten hebben een vochtige grond nodig om goed te kunnen groeien. Vooral wanneer er vruchten aan de plant hangen is het belangrijk dat de grond een constante vochtigheid heeft. Als Physalis bessen planten onregelmatig water krijgen, dan is de kans namelijk groot dat de bessen kapot barsten.

Om de grond van de Physalis planten constant vochtig te houden, kun je het beste werken met een terracotta of keramische waterdruppelaar, zoals de Blumat Classic XL. De terracotta of keramische punt van deze waterdruppelaars laten, zolang de grond droog is, langzaam water in de grond druppelen. Zodra de grond vochtig is, dan stop de waterstroom automatisch. Uiteraard is het wel belangrijk om elke dag even te controleren of de waterdruppelaar bijgevuld moet worden, vooral op warme dagen.

Physalis planten doen het over het algemeen goed in een arme grond. In vergelijking met andere planten waar vruchten of bessen aan komen, hebben ze maar weinig plantenvoeding nodig. Per jaar hebben de planten ongeveer 1,2 gram stikstof, 3,6 gram fosfor en 2,4 gram kalium nodig. Hiervoor kun je het beste een organische plantenvoeding met een NPK-gehalte van ongeveer 1-3-2 of 2-6-4 gebruiken. De Bio Bloom plantenvoeding van Biobizz komt daar het dichtst bij in de buurt, met een NPK-gehalte van 2-7-4. Om Physalis planten van voldoende voedingsstoffen te voorzien van een goede groei, geef je ongeveer 1 gram Bio Bloom plantenvoeding van Biobizz per week, vermengd met wat water. In 1 gram Bio Bloom plantenvoeding van Biobizz zit ongeveer 20 milligram stikstof, 70 milligram fosfor en 40 milligram kalium. Wanneer de Physalis plant verplant is in potgrond waar al plantenvoeding in verwerkt is, start je pas zes weken na het verplanten met het geven van vloeibare plantenvoeding.

Het biologisch kweken van Physalis planten staat nog in de kinderschoenen. Daarom is er nog niet veel bekend over het gebruik van biostimulatoren op de oogst van Physalis planten. Uit onderzoek dat wel al is gedaan naar het effect van biostimulanten op Physalis planten blijkt dat chitosan een positief effect heeft op Physalis planten. Chitosan is een stof die verkregen wordt uit de schaal van garnalen, krabben en kreeften. Chitosan beschermd planten tegen ziekteverwekkers en werkt als een groeistimulator voor planten. Goudbessen planten krijgen meer bessen en bessen die meer vitamine bevatten wanneer ze elke 14 dagen met een mengsel van 80 milligram chitosan, bijvoorbeeld SNP Chitosan of Haya Labs Chitosan, en 100 milliliters water worden in gespoten.

Physalis planten groeien uitbundig. Om de planten hanteerbaar te houden, moeten kunnen de takken het beste vastgebonden worden aan stokken die in de grond zijn gestoken. Meestal wordt er voor gekozen om per plant maximaal 4 hoofdtakken te houden die op een hoogte van 40 centimeter worden afgeknipt. De 4 hoofdtakken worden met stokken omhoog gehouden.

Er is weinig onderzoek gedaan naar het kweken van Physalis planten in kleine plantenbakken. Om tot de ideale vorm te komen voor in een plantenbak, zul je dus zelf wat moeten experimenteren. Om Physalis planten in toom te houden in een kleine plantenbak, is het handig om met 1 hoofdtak te werken. Deze kun je op een hoogte van 20 tot 30 centimeter afknippen. Hierdoor zal deze hoofdtak vertakken, waardoor je een soort paraplu plant krijgt.

Ongeveer 2 tot 3 maanden nadat een Physalis zaadje is ontkiemd, ontstaan de eerste bloemen. De bloemen moeten bestoven worden om vruchten te krijgen. Buiten wordt dit door insecten gedaan, maar binnen zul je dit zelf moeten doen. De beste manier om Physalis bloemen te bestuiven is door zachtjes op de open bloemen te tikken.

Om goudbessen of andere Physalis bessen te kunnen oogsten, is veel geduld nodig. Ongeveer 2 tot 3 maanden nadat de Physalis plant gebloeid heeft, zijn de bessen klaar om te oogsten. Wanneer de kelk die om de goudbes of ander Physalis bes zit geel of oranje, afhankelijk van de soort, begint te worden, is de bes klaar om geplukt te worden. De bes binnenin de kelk is dan oranje van kleur en heeft een tropische geur. Onrijpe Physalis bessen zijn giftig. Eet deze bessen daarom niet op als de kelk en/of de bes nog groen is.

Physalis planten zijn meerjarige planten. In beschermde gebieden in Zuid-Amerika kun je goudbes planten vinden die meer dan 20 jaar oud zijn. Ondanks dat Physalis planten heel oud kunnen worden, worden ze vaak als eenjarige plant gekweekt. In het eerste jaar geven Physalis planten namelijk meestal de beste bessen. In de daarop volgende jaren zijn de bessen nog steeds lekker, maar geven de planten meestal wat minder en wat minder grote bessen. Om grote bessen te kunnen blijven oogsten, kun je na de eerste oogst weer een nieuw plantje zaaien of een stek nemen van je huidige plant. Dit laatste is zeker een aanrader als je de bessen van je huidige Physalis plant erg lekker is, omdat de smaak van de volgende gezaaide plant soms net wat kan afwijken.

Het zelf kweken van groenten, fruit, kruiden en bloemen gaat meestal gemakkelijk, maar soms zit er ook wel eens wat tegen. Mocht je een vraag hebben over het kweken van planten, dan zullen wij deze zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. Je kunt je vragen onderaan deze pagina stellen, via het Disqus formulier. Om naar het Disqus formulier te gaan, moet je nog iets verder naar beneden scrollen, tot voorbij de advertenties.

• Aguilar-Carpio, C., Juárez-López, P., Campos-Aguilar, I. H., Alia-Tejacal, I., Sandoval-Villa, M., & López-Martínez, V. (2018). Analysis of growth and yield of cape gooseberry (Physalis peruviana L.) grown hydroponically under greenhouse conditions. Revista Chapingo. Serie horticultura, 24(3), 191-202.
• Aldana, F., García, P. N., & Fischer, G. (2014). Effect of waterlogging stress on the growth, development and symptomatology of cape gooseberry (Physalis peruvianaL.) plants. Revista de la Academia Colombiana de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales, 38(149), 393-400.
• Alvarez-Herrera, J., Balaguera-López, H., & Fischer, G. (2010, August). Effect of irrigation and nutrition with calcium on fruit cracking of the cape gooseberry (Physalis peruviana L.) in the three strata of the plant. In VI International Symposium on Banana: XXVIII International Horticultural Congress on Science and Horticulture for People 928 (pp. 163-170).
• Asgari, A., Moghaddam, P. R., & Koocheki, A. (2018). Methods for breaking Chinese lantern (Physalis alkekengi L.) seed dormancy. Laboratory and greenhouse studies. Rev. Fac. Agron. LUZ, 35, 127-151.
• Chiomento, J. L. T., Filippi, D., Zanin, E., Piuco, M. G., dos Santos Trentin, T., Dornelles, A. G., & Fornari, M. (2020). Arbuscular mycorrhiza potentiates the quality of fruits but does not influence the precocity of goldenberry plants. Brazilian Journal of Development, 6(10), 79041-79056.
• Claus, A., Sato, A. J., Tartaro, E. L., Algeri, A., Oliveira, T. L. A., Muhlbeier, D. T., ... & Missio, R. F. (2022). Application of chitosan on physalis. Research, Society and Development, 11(2), e24111225825-e24111225825.
• D’angelo, J. W. D. O., Bastos, M. C., & Cuquel, F. L. (2017). Maintenance pruning in physalis commercial production. Bragantia, 76, 214-219.
• de Oliveira, J. R., Amourim, M. A. A., do Rosário Santana, W., Silva, J. V. G., de Souza Oliveira, V., Silva, É. D., ... & Pelegrini, H. R. (2020). Different Substrates and Container Volumes in the Emergence and Ministumps Formation of Physalis peruviana L. Journal of Agricultural Science, 12(12).
• Deveci, M., & Celik, A. (2016). The effects of different water deficiency on physiological and chemical changes in Cape gooseberry Physalis. Scientia, 14(2), 260-265.
• Diniz, F. O., Chamma, L., & Novembre, A. D. D. L. C. (2020). Germination of Physalis peruviana L. seeds under varying conditions of temperature, light, and substrate. Revista Ciência Agronômica, 51.
• Farooq, S., Onen, H., Ozaslan, C., El-Shehawi, A. M., & Elseehy, M. M. (2021). Characteristics and methods to release seed dormancy of two ground cherry (Physalis) species. Journal of Applied Research on Medicinal and Aromatic Plants, 25, 100337.
• Fischer, G., Herrera, A. A. P. J., & Almanza, P. J. (2011). Cape gooseberry (Physalis peruviana L.). In Postharvest biology and technology of tropical and subtropical fruits (pp. 374-397e). Woodhead Publishing.
• Fischer, G., & MELGAREJO, L. (2020). The ecophysiology of cape gooseberry (Physalis peruviana L.)-an Andean fruit crop. A review. Revista Colombiana de Ciencias Hortícolas, 14(1), 76-89. Gond, M., Dwivedi, D. H., & Maji, S. (2018). Flowering and fruiting in Cape gooseberry (Physalis peruviana L.) as influenced by organic manures and spacing. RESEARCH ARTICLE PAGE, 7.
• Kamal, A. M., & Ghanem, K. M. (2011). Response of cape gooseberry plants (Physalis peruviana L.) to some organic amendments and foliar spray with chitosan. Journal of Plant Production, 2(12), 1741-1759.
• Kaur, A., & Singh, M. (2019). Improvement of yield and fruit quality attributes through organic and inorganic fertilizers in cape-gooseberry (Physalis peruviana l.) cv. Aligarh. Adv Plants Agric Res, 9(1), 216-218.
• Morton, J. (1987). Cape Gooseberry: Physalis peruviana L.; Physalis edulis Sims. Fruits of warm climates. Julia F. Morton, Miami Fl., 430-434.
• Moura, P. H. A., Coutinho, G., Pio, R., Bianchini, F. G., & Curi, P. N. (2016). Plastic covering, planting density, and prunning in the production of cape gooseberry (Physalis peruviana L.) in subtropical region. Revista Caatinga, 29, 367-374.
• Muniz, J., Kretzschmar, A. A., Rufato, L., Pelizza, T. R., Rufato, A. D. R., & Macedo, T. A. D. (2014). General aspects of physalis cultivation. Ciência Rural, 44, 964-970.
• Muniz, J., Kretzschmar, A. A., Rufato, L., Pelizza, T. R., Marchi, T., Duarte, A. E., ... & Garanhani, F. (2011). Conduction systems for Physalis production in southern Brazil. Revista Brasileira de Fruticultura, 33, 830-838.
• Nóbrega, J. S., de Fátima, R. T., Ferreira, J. T. A., Figueiredo, F. R. A., Melo, M. F., Celedônio, W. F., ... & Dias, T. J. (2021). Photochemical efficiency, biomass and chlorophyll of phyális under salinity and biostimulant. Revista Brasileira de Ciências Agrárias, 16(2), 1-7.
• Nunes, A. L., Sossmeier, S., Gotz, A. P., & BISPO, N. (2018). Germination eco-physiology and emergence of Physalis peruviana seedlings. Journal of Agricultural Science and Technology, 8(1), 352-359.
• Reyes, S. M. R., Hoyos, G. R., Júnior, D. D. C. F., Cecílio Filho, A. B., & Fonseca, L. P. M. (2019). Physiological response of Physalis peruviana L. seedlings inoculated with Funneliformis mosseae under drought stress. Revista de Ciências Agrárias, 42(1), 175-183.
• Santos, C. F., Dias, G. C., do Carmo Pinto, S. I., da Cunha Leite, P., & Passos, K. (2019). NPK Fertilization at Planting for Physalis (Physalis peruviana L.). Revista Agrogeoambiental, 11(2).
• Singh, D. B., Ahmed, N., Lal, S., Mirza, A., Sharma, O. C., & Pal, A. A. (2014). Variation in growth, production and quality attributes of Physalis species under temperate ecosystem. Fruits, 69(1), 31-40.
• te Beest, M., van den Berg, R. G., & Brandenburg, W. A. A taxonomic analysis of Physalis species based on morphological characters.
• Valdivia-Mares, L. E., Zaragoza, F. A. R., González, J. J. S., & Vargas-Ponce, O. (2016). Phenology, agronomic and nutritional potential of three wild husk tomato species (Physalis, Solanaceae) from Mexico. Scientia Horticulturae, 200, 83-94.
• Verma, A., Singh, S. P., Singh, B. K., & Rajiv, K. S. (2017). Response of yield and yield attributing traits in cape gooseberry (Physalis peruviana L.) to integrated nutrient management. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 1, 946-8.
• Villa, F., da Silva, D. F., Peron, T. A., & Mezzalira, É. J. (2018). Initial development of Physalis seedlings in substrates and containers. Comunicata Scientiae, 9(1), 50-57.
• Weber, A., Soldateli, F. J., Bitencourt, A. O., Moura, A. S., & Barcelar, M. G. (2021). Number of stems and row spacing on growth and yield of cape gooseberry. Revista Brasileira de Ciências Agrárias, 16(1), 1-11.
• Wolf, S., Pfenning, J., Claupein, W., & Liebig, H. P. (2012, June). Effect of seed origin, fertilization and pruning on growth, yield and fruit sugar content of goldenberry (Physalis peruviana L.). In II International Symposium on Horticulture in Europe 1099 (pp. 413-419).
• Yamika, W. S. D., Aini, N., & Waluyo, B. (2019). Physalis peruviana L. Growth, Yield and Phytochemical Content: A Review. Agricultural Reviews, 40(4), 324-328.