Het binnen kweken van kleine tomaten is niet moeilijk. Je zaait een tomatenzaadje van een tomatenras dat kleine planten geeft in vochtige grond en zit dit op een warme plek. Zodra het plantje vier blaadjes heeft, zet je het plantje in een groter potje en hou je het op een zonnige vensterbank. Na enkele weken komen er bloementjes aan de tomatenplantjes, die na een tijdje veranderen in rode of gele cherrytomaatjes. In dit artikel vertellen we uitgebreid wat er minimaal nodig is om binnen tomaatjes te kweken, en vertellen we welke trucjes je kunt toepassen om zelf meer en/of lekkerdere tomaatjes te kweken.

Over het algemeen kun je zonder al te veel poespas behoorlijk wat tomaatjes oogsten van een micro of dwerg tomatenplanten. Wanneer je graag net wat meer tomaatjes per plant wilt kunnen oogsten en wanneer je graag voedzamere tomaatjes wilt kweken, dan kun je een paar van de trucjes hieronder uit proberen. De tips en trucjes hieronder zijn makkelijke, wetenschappelijk bewezen manieren om ervoor te zorgen dat tomatenplanten een grotere oogst geven en/of dat de tomaatjes meer vitamine en antioxidanten bevatten.

Binnen is er meestal geen plek voor stamtomaten, die wel 2 meter hoog kunnen worden, en “gewone” struiktomaten, die hoger dan 0,5 meter worden. Om op een kleine oppervlakte tomaatjes te kweken, zoals op een vensterbank, heb je een klein tomatenras nodig. Een microtomatenras past op elke plek, omdat de planten maximaal 25 centimeter hoog worden. Wanneer je iets meer plaats hebt, dan lukt het ook om een dwergtomatenras te kweken. Deze tomatenplanten worden 25 tot 50 centimeter hoog, waardoor ze op een grotere vensterbank passen.

Zoals gezegd is de keuze dwergtomatenrassen en microtomatenrassen in Nederland en België vrij beperkt. De bekendere soorten kleine tomatenrassen die hier makkelijk te koop zijn, zijn bijvoorbeeld Koralik van Buzzy (45 centimeter), Heartbreaker Vita van Sluis Garden (25 centimeter), Gourmandise Red van Buzzy (30 centimeter), Gourmandise Yellow van Buzzy (45 centimeter), Minibel van Sluis Garden (45 centimeter), Tiny Tim van Horti Tops (30 centimeter) en Maja van Horti Tops (45 centimeter). Andere kleine tomatenrassen zul je uit het buitenland moeten halen, zoals Red Robin (20 centimeter), Monetka (20 centimeter), Aztek (25 centimeter), Tiny Tim (20 centimeter) en Micro Tom (15 centimeter).

Over het algemeen ontkiemen tomatenzaadjes goed en snel, meestal binnen een week. Het is daarom niet nodig om trucjes toe te passen die het ontkiemen van tomatenzaadjes beter laten verlopen. Wel kun je trucjes toepassen op de zaadjes die ervoor zorgen dat de jonge plantjes krachtiger zijn, waardoor ze later een betere oogst geven.

Om de tomatenplantjes weerbaarder te maken tegen ziektes en om later de opname van fosfor door de wortels te stimuleren, kun je aan de zaaigrond een dosis Bacillus amyloliquefaciens toevoegen. Dit kan bijvoorbeeld door MicroLife van BioNova toe te voegen. Deze bacterie staat er om bekend om tomatenplanten tegen verschillende ziektes te beschermen, zoals bruinrot. Ook kan deze bacterie vaste fosfor oplossen, waardoor tomatenplanten de fosfor die zich in de grond bevind makkelijker kan opnemen. Dit is handig, want in vergelijking met veel andere planten hebben tomatenplanten een grote hoeveelheid fosfor nodig om een goede oogst te geven.

Er is veel onderzoek gedaan naar het effect van magnetische straling op de ontkieming van tomatenzaden en de groei van jonge tomatenplanten. Hieruit blijkt dat een simpel ringmagneetje tomatenzaden beter kan laten ontkiemen. Het gebruik van een ring magneetje is simpel: Je zaait en verzorgt het tomatenzaadje zoals je normaal ook doet, alleen leg je na het zaaien het ringmagneetje met de zuidpool naar beneden gericht over het zaadje heen.

Om tomatenzaailingen beter te laten groeien, kun je ze eens per week inspuiten met opgeloste biergist, ofwel de Saccharomyces cerevisiae schimmel. Hiervoor meng je 1 gram biergist, bijvoorbeeld Purasana Biergist of Arkocaps Biergist, met 1 gram suiker en 500 milliliters water. Dit mengsel laat je een nacht staan, en dan kun je je de plantjes er mee in spuiten. Dit zorgt ervoor dat de tomatenplantjes krachtiger groeien, meer bladgroenkorrels bevatten en beter in staat zijn om voedingsstoffen op te nemen. Dit komt, omdat biergist rijk is in natuurlijke cytokinine, die de celdeling van jonge planten stimuleren en die de aanmaak van bladgroenkorrels bevorderen.

Ongeveer 2 tot 3 weken na het zaaien zijn de tomatenplantjes klaar om verplant te worden. Ze hebben dan 2 kiemblaadjes en 2 “echte” blaadjes. Vanaf het moment dat de plantjes vier blaadjes hebben, is het belangrijk dat de tomatenplantjes voldoende wortelruimte, water, licht en plantenvoeding hebben. Dit zorgt er namelijk voor dat ze de ruimte en de bouwstoffen hebben om een gezond wortelstelsel te ontwikkelen en veel blaadjes krijgen. Een gezond wortelstelsel en een grote hoeveelheid bladeren zorgen er op hun beurt weer voor dat er snel veel tomaatjes met veel vitamine en antioxidanten aan de plant komen.

Dwerg en microtomatenplanten hebben relatief weinig grond nodig. Dit komt, omdat ze door hun kleine afmeting weinig water en voedingsstoffen nodig hebben. Microtomatenrassen, die maximaal 25 centimeter hoog worden, kunnen in kleine potten gekweekt worden. Een pot waarin 1 liter potgrond past, is zelfs al genoeg. Dwerg tomatenrassen, die maximaal 50 centimeter hoog worden, hebben iets meer wortelruimte nodig. Dit komt, omdat de grotere dwerg tomatenplanten meer water en voedingsstoffen op moeten nemen om goed te groeien. De dwerg tomatenplanten hebben daarom 5 tot 10 liter potgrond per plant nodig voor een optimale groei, afhankelijk van hun maximale grootte.

Tomatenplanten zijn over het algemeen vrij gevoelig voor ziekteverwekkers die zich makkelijk in water vermeerderen. Het is daarom belangrijk om een plantenbak te kiezen met voldoende drainage gaten, zodat overtollig water niet in de bak blijft staan. Ook is het belangrijk dat de bodem van de pot niet in contact blijft met overtollig water, door de potten op een laagje hydrokorrels of kiezels te zetten. Ook kun je de potten op een hoge rubberen deurmat zetten. Kies daarom ook nooit voor een plantenbak met een ingebouwd waterreservoir, omdat ziekteverwekkers zich makkelijk in het stilstaande water kunnen vermeerderen. 

Voorbeelden van goede plantenbakken voor kleine tomatenplanten zijn AirRap potten, Air-Pot potten of Airmaxx potten. Ook kun je poreuze plantenzakken gebruiken, mits je de bodem van de zak op een laag hydrokorrels of kiezels plaatst, zodat de bodem niet in contact blijft met overtollig water. Voorbeelden hiervan zijn Gronest Aqua Breath plantenzakken, RootPouch plantenzakken of SmartPot plantenzakken. De bakken of zakken kun je eventueel in een sierpot plaatsen.

Tomaten groeien goed in kant-en-klare moestuin potgrond. Op de pagina over moestuin potgrond kun je een lijst vinden met een overzicht van verschillende soorten potgrond die speciaal gemaakt zijn voor het kweken van groenten. Om nieuwe kant-en-klare potgrond beter te maken of om oudere potgrond te vitaliseren, kun je nog enkele ingrediënten aan de potgrond toevoegen.

Om tomatenplanten beter te laten groeien en een betere oogst te laten krijgen, kun je wormenmest en/of insecten frass aan de potgrond toevoegen. Wormenmest wordt gemaakt door regenwormen plantaardig afval af te laten breken tot compost. Insecten frass wordt op dezelfde manier gemaakt, alleen worden er meelwormen of zwarte soldaatvliegen gebruikt om het plantaardige afval af te breken. Beide producten zorgen ervoor dat tomatenplanten een grotere en kwalitatief betere oogst geven. Wormenmest heeft als extra voordeel dat het er voor zorgt dat de balans tussen de hoeveelheid water en lucht in de grond verbeterd. Insecten frass bevat dan weer de stof chitine, die de groei van tomatenplanten stimuleert en tomatenplanten tegen ziektes kan beschermen. Om gebruik te maken van de goede eigenschappen van wormenmest, zoals BioGroei Wormenmest, Franky’s Flora Wormenmest of Plagron Mega Worm, en/of insecten frass, zoals Frassor Universele Meststof, meng je 4 delen potgrond met 1 deel wormenmest, insecten frass of een mix van wormenmest en insecten frass.

Een andere goede toevoeging voor tomaten is biochar, zoals Terre D’Auguste Biochar. Biochar is een speciale soort houtskool dat gemaakt is door plantaardig materiaal te verhitten zonder zuurstof. Biochar staat er om bekend de structuur van de grond te verbeteren, waardoor een perfecte omgeving ontstaat voor de wortels van planten en voor goede micro-organismen. Een klein beetje biochar in de potgrond zorgt al voor een groot resultaat, meng daarom per liter grond ongeveer 20 milliliters, ongeveer 4 theelepels, biochar door de grond. Dit zorgt ervoor dat tomatenplanten een grotere oogst geven en dat de geoogste tomaatjes meer voedingsstoffen bevatten. Dit effect wordt versterkt wanneer er zowel biochar als wormenmest aan de grond wordt toegevoegd.

Verder kan ook het toevoegen van 10 gram onbewerkte schapenwol per liter potgrond ervoor zorgen dat tomatenplanten een betere oogst geven. Hiervoor kun je bijvoorbeeld schapenwollen doppen gebruiken. Schapenwol bestaat voor het grootste deel uit keratine, een stof die niet alleen rijk is aan stikstof, maar ook zwavel bevat. Doordat het schapenwol langzaam in de bodem composteert, komen er langzaamaan voedingsstoffen in de bodem vrij. Ook houdt de wol water vast, zonder de grond zompig te maken. Hierdoor is de kans kleiner dat de tomatenplanten last hebben van droogte.

Een goede manier om de smaak van je toekomstige tomaatjes te verbeteren, is om bij het verplanten mycorrhiza schimmels aan de grond toe te voegen. Onderzoek heeft laten zien dat tomaten beter smaken wanneer ze afkomstig zijn van planten die in een bodem groeien waaraan extra mycorrhiza schimmels zijn toegevoegd. Door bijvoorbeeld CellMax Product X, Rogis Mycor, Dutch Ground Control Mycorrhiza Mix, Aptus Mycor Mix of FungiLife Moestuin Endomycorrhiza Mix aan de grond toe te voegen, zullen de tomaatjes dus beter gaan smaken.

De verzorging van indoor tomatenplanten is eenvoudig: Hou de bodem vochtig, maar niet te nat, geef elke week wat biologische plantenvoeding, en zorg ervoor dat de tomatenplant zo veel mogelijk licht krijgt. Door extra aandacht te besteden aan de hoeveelheid licht die de tomatenplant opvangt en door de tomatenplant eventueel in te spuiten met een natuurlijke groei stimulant, zoals zeewier extract, kun je de tomatenoogst verbeteren.

Tomatenplanten zijn gevoelig voor de hoeveelheid water die ze krijgen. De wortels van tomatenplanten zijn behoorlijk gevoelig voor ziekteverwekkers die zich in een te natte bodem makkelijk vermeerderen. Preventieve maatregelen om een zompige bodem te voorkomen zijn daarom een must. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het kiezen van een pot met veel drainage gaten en het plaatsen van de pot op een laagje grind of hydrokorrels zodat overtollig water niet in contact met de bodem van de pot blijft.

Voor een grote opbrengst is het belangrijk dat de bodem vochtig blijft en dat de tomatenplant geen last van droogte heeft. Dit kun je doen door regelmatig wat water te geven, of door met een bewateringslint te werken. Een bewateringslint is simpelweg een dik katoenkoord dat aan de ene kant in de grond gestoken wordt, en aan de andere kant in een bak water wordt gehangen. Door een natuurkundig fenomeen dat capillaire werking heet, wordt het water uit de waterbak de grond in gezogen. Zodra de grond vochtig is, dan neemt de capillaire werking af, en komt er geen nieuw water de grond in totdat het water in de grond opgenomen is door de plant of verdampt is. Op die manier krijgen tomatenplanten voldoende, maar nooit te veel water.

Zodra een tomatenplant begint te bloeien, kun je er voor kiezen om minder water te gaan geven. Dit zorgt ervoor dat er minder tomaten aan de tomatenplant komen, maar dat de vruchten die aan de plant komen meer vitamine en andere goede voedingsstoffen bevatten. Let er wel op dat de vochtigheid van de grond constant blijft, en dus niet eerst een paar dagen erg droog is en dan opeens heel nat gemaakt wordt, want dan kunnen de tomaatjes barsten.

Iedereen die na het stijgen van de gasprijzen kastomaten heeft gekocht, heeft het effect van te weinig licht en warmte op tomatenplanten wel gemerkt. Wanneer tomatenplanten te weinig licht en warmte krijgen, dan hebben de tomaten minder smaak, zijn ze harder en rotten ze sneller. Licht en warmte zijn dus belangrijk om lekkere tomaatjes te kunnen oogsten.

Ondanks dat we bij tomaten denken aan warme zomers in Zuid-Europa, is de optimale temperatuur om tomaten te kweken maar 20 graden Celsius. De meeste huizen hebben het hele jaar door een temperatuur tussen de 19 en 22 graden Celsius, waardoor tomaten het binnen in huis zeker naar hun zin hebben.

Micro en dwerg tomatenplanten hebben minimaal 17 mol lichtdeeltjes per vierkante meter per dag nodig om een goede oogst te geven. Dit kun je bijvoorbeeld bereiken door de Parus SunLite XL 25 Watt kweeklamp 10 uur aan te zetten of de Parus Grow Light Duo 14 uur aan te zetten. Meer informatie over kweeklampen kun je vinden op de kweeklampen informatie pagina. Ook kun je experimenteren met 20 tot 30 Watt ledlampen waarvan niet bekend is hoeveel lichtdeeltjes ze precies uit stralen. Als je gaat experimenteren met lampen, kies dan vooral lampen die veel rode en witte Leds bevatten en weinig blauwe leds. Hoe meer licht er op de tomatenplant valt, hoe meer tomaatjes je kunt oogsten en hoe voedzamer en lekkerder de tomaatjes zullen zijn.

Sommige microtomatenrassen, zoals Micro Tom, zitten genetisch zo in elkaar dat ze ook met minder lichtdeeltjes per dag tomaatjes kunnen produceren. Wanneer een microtomatenplantje op een zonnige vensterbank staan zonder extra kweeklampen kun je toch meestal 25 tot 100 gram rijpe tomaatjes per week oogsten, afhankelijk van hoeveel direct zonlicht er op de vensterbank valt. Uiteraard is de oogst zonder extra licht een stuk kleiner en minder voedzaam dan wanneer er wel een kweeklamp boven een microtomatenplant wordt gezet, maar met een groot aantal plantjes kun je zeker in de zomer een heel eind komen.

Wanneer je tomatenplanten uit hebt geplant in nieuwe potgrond, dan hoef je de eerste 6 weken geen plantenvoeding te geven. Na deze zes weken krijgen tomatenplanten meestal hun eerste bloementjes. Vanaf dat moment is het dus belangrijk om plantenvoeding te geven die de ontwikkeling van de tomaatjes ondersteund.

Afhankelijk van de uiteindelijke grootte van de tomatenplant, zou er 1100 tot 3300 milligram stikstof (45-135 milligram per week), 150 tot 450 milligram fosfor (6-19 milligram per week) en 1850 tot 5550 milligram kalium (77-321 milligram per week) in de vorm van organische plantenvoeding aan de grond toegevoegd moeten worden per plant. De laagste waarde is dus geschikt voor microtomatenrassen, die maximaal 25 centimeter hoog worden, en de hoogste waarde voor grote dwergrassen en kleine struik tomatenrassen, die minimaal 50 centimeter hoog zijn. Voor dwergrassen die tussen de 25 en 45 centimeter hoog worden, neem je de waarde die er tussen in ligt.

Een organische plantenvoeding die ongeveer 3 tot 4% stikstof, 1 tot 0,5% fosfor en 6% kalium bevat zou ideaal zijn, zoals Undergreen By COMPO Kitchen Passion. Net als bij veel andere vruchtgewassen, reageren tomatenplanten beter op vloeibare voeding dan op droge voeding. Kies daarom als het even kan voor een vloeibare, organische plantenvoeding. Vanaf de zesde week na het verplanten meng je de vloeibare plantenvoeding eens per week met water en giet je dit over de grond van de tomatenplant. Hieronder vind je enkele voorbeelden van soorten vloeibare, organische plantenvoeding die geschikt zouden kunnen zijn voor micro en dwerg tomatenplanten:

• Undergreen By COMPO Kitchen Passion - NPK: 3,5-0,5-6
• • 1 gram bevat ongeveer 35 milligram stikstof, 5 milligram fosfor en 60 milligram kalium
  • geef ongeveer 1 tot 4 gram per week
• BIOCANNA Bio Vega - NPK: 3,5-1-5,5
• • 1 gram bevat ongeveer 35 milligram stikstof, 10 milligram fosfor en 55 milligram kalium
  • geef ongeveer 1,5 tot 4 gram per week
• COMPO Meststof Tomaten - NPK: 3-1-5
• • 1 gram bevat ongeveer 30 milligram stikstof, 10 milligram fosfor en 50 milligram kalium
  • geef ongeveer 1,5 tot 4,5 gram per week
• COMPO Meststof Kruiden - NPK: 3-1-5
• • 1 gram bevat ongeveer 30 milligram stikstof, 10 milligram fosfor en 50 milligram kalium
  • geef ongeveer 1,5 tot 4,5 gram per week
• Cellmax Bio Grow - NPK: 4-1-5
• • 1 gram bevat ongeveer 40 milligram stikstof, 10 milligram fosfor en 50 milligram kalium
  • geef ongeveer 1,5 tot 4,5 gram per week
• TERRA AQUATICA Pro Organic Grow - NPK: 3-1-5
• • 1 gram bevat ongeveer 30 milligram stikstof, 10 milligram fosfor en 50 milligram kalium
  • geef ongeveer 1,5 tot 4,5 gram per week

De aanbevolen hoeveelheden zijn gebaseerd op de optimale hoeveelheid kalium per week, vanaf de zesde week na het verplanten. Omdat 1 milliliter plantenvoeding soms zwaarder is dan 1 gram plantenvoeding, geven we aan hoeveel stikstof, fosfor en kalium er in 1 gram, in plaats van in 1 milliliter, plantenvoeding zit. Probeer bij het gebruik van plantenvoeding altijd zo precies mogelijk af te wegen wat je nodig hebt, om verspilling van plantenvoeding en het ophopen van zouten in de bodem te voorkomen.

Om tomatenplanten een boost te geven, kun je ze 1 keer per week behandelen met een zeewier spray. Hiervoor gebruik je 1 milliliter vloeibare zeewier, zoals BioSolution Zeewierextract, en meng je dit met 1 liter water. Ook kun je er voor kiezen om 100 gram kelp poeder, zoals Jacob Hooy Kelp of Natural Heroes Zeewier Poeder, te mengen met 1 liter water. Dit spray je op de bladeren van de tomatenplant. Door het gebruik van een zeewier spray krijgen de tomaatjes een betere kleur en bevatten ze meer antioxidanten en meer vitaminen.

Als alternatief voor de zeewierspray, kun je ook een algen bladspray maken. Hier is iets minder onderzoek naar gedaan dan naar zeewier, maar de resultaten die er zijn, zijn over het algemeen zeer goed. Zo zorgt algen spray ervoor dat er meer tomaatjes aan de tomatenplant komen en dat de tomaatjes zoeter smaken. Een algen spray is eenvoudig te maken door 100 gram chlorella poeder, zoals Holyflavours Chlorella Poeder of Mattisson Chlorella Poeder, te mengen met 1 liter water.

Een andere bladspray die er voor zorgt dat tomatenplanten het beter doen is een fulvinezuur spray, bijvoorbeeld met Plant Health Cure Fluvic 25 of Biogenetic Fluvic & Humic Acid. Meng hiervoor 2 milliliters fulvinezuur met 100 milliliters water en spray dit eens per week op de bladeren van de plant. Fulvinezuur is een stof die uit humus wordt gehaald. Het stimuleert de cellen van de tomatenplant om zich sneller te delen en zorgt ervoor dat de cellen in de bladeren sneller gaan werken. Hierdoor komen er meer tomaatjes aan de plant en bevatten de tomaatjes bijvoorbeeld meer vitamine C.

Een andere interessante manier om tomatenplanten meer tomaatjes te laten krijgen en om tomaatjes met meer vitamine te kweken, is door elke 2 weken een verdund moringa blad extract aan de grond toe te voegen. Moringa bladeren zitten vol met cytokine, en meestal ook vol met auxine. Deze stoffen werken als natuurlijke groeihormonen op de tomatenplanten. Het maken van een moringa extract is eenvoudig: Meng 30 gram moringa poeder, bijvoorbeeld Jacob Hooy Moringa Poeder of Berivita Moringa Poeder, met 100 milliliters water en laat dit een dag staan. Nadat het mengsel een dag heeft getrokken, haal je het door een koffiefilter. Giet dit moringa aftreksel 1 keer per week op de grond.

De meeste dwerg en micro tomatenplanten beginnen ongeveer 6 weken na het zaaien te bloeien. De bloemen van een tomatenplant hoeven niet bestoven te worden met de pollen van een andere planten. Het is wel nodig om de bloemen, als ze volledig geopend zijn, even te schudden om de pollen op de stempel te krijgen. Wanneer de bloemen niet geschud worden, dan kunnen de vruchten een gekke vorm krijgen en blijven de vruchten vaak kleiner.

De bloemen van een tomatenplant zijn gevoelig voor lage en hoge temperaturen. Als het kouder dan 12 graden Celsius of warmer dan 30 graden Celsius is als de bloemen open beginnen te gaan, dan is de kans groot dat de bloementjes niet uitgroeien tot een lekker tomaatje. Binnen in huis is kou meestal geen probleem, maar hitte soms wel. Op zeer warme dagen kun je de tomatenplant daarom beter even verplaatsen naar een koelere kamer.

Ongeveer twee maanden na het zaaien van dwerg en micro tomatenplanten kun je de eerste tomaatjes oogsten. Voor de beste smaak pluk je de tomaten pas als ze volledig rijp zijn. Dit betekent dat de vruchtjes volledig rood of geel zijn, afhankelijk van het ras, en dat de vruchtjes iets mee geven wanneer je er zachtjes in knijpt.

Ondanks dat tomatenplanten meerjarig zijn, neemt de kwaliteit van dwerg en micro tomatenplanten na de laatste oogst meestal af. De planten zijn daarna niet meer zo mooi en geven weinig vruchten. Dit komt waarschijnlijk, omdat micro en dwerg tomatenrassen veel vruchten produceren voor zo’n kleine plant. Een Micro Tom tomatenplant wordt bijvoorbeeld 15 tot 20 centimeter hoog, maar kan in een seizoen meer dan een kilo tomaten produceren. Om te voorkomen dat je huis vol staat met minder mooie tomatenplanten, is het daarom te overwegen om dwerg of micro tomatenplanten na de oogst weg te doen. Voor een constante stroom aan tomaatjes, kun je een paar zaadjes uit het eerste rijpe tomaatje planten. Door de korte tijd tussen het zaaien van micro en dwerg tomaatjes en de eerste oogst, heb je op die manier altijd mooie en productieve tomatenplanten in huis.

Het zelf kweken van groenten, fruit, kruiden en bloemen gaat meestal gemakkelijk, maar soms zit er ook wel eens wat tegen. Mocht je een vraag hebben over het kweken van planten, dan zullen wij deze zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. Je kunt je vragen onderaan deze pagina stellen, via het Disqus formulier. Om naar het Disqus formulier te gaan, klik je op de “Stel een vraag!”-knop hieronder.

Abou El Hassan, S., & Husein, M. E. (2016). Response of tomato plants to foliar application of humic, fulvic acid and chelated calcium. Egypt. J. Soil Sci, 56(3), 401-141.
Agbna, G. H., Dongli, S., Zhipeng, L., Elshaikh, N. A., Guangcheng, S., & Timm, L. C. (2017). Effects of deficit irrigation and biochar addition on the growth, yield, and quality of tomato. Scientia Horticulturae, 222, 90-101.
Alturki, S. M., Shalaby, T. A., Almadini, A. M., & El-Ramady, H. R. (2020). The nutritional status of tomato seedlings and peroxidase activity under foliar applications of some biostimulants. Fresenius Environmental Bulletin, 29(1), 421-433.
Anyega, A. O., Korir, N. K., Beesigamukama, D., Changeh, G. J., Nkoba, K., Subramanian, S., ... & Tanga, C. M. (2021). Black soldier fly-composted organic fertilizer enhances growth, yield, and nutrient quality of three key vegetable crops in sub-Saharan Africa. Frontiers in Plant Science, 12, 999.
Appolloni, E., Orsini, F., Pennisi, G., Gabarrell Durany, X., Paucek, I., & Gianquinto, G. (2021). Supplemental LED Lighting Effectively Enhances the Yield and Quality of Greenhouse Truss Tomato Production: Results of a Meta-Analysis. Frontiers in plant science, 12, 596927.
Ayuso-Yuste, M. C., González-Cebrino, F., Lozano-Ruiz, M., Fernández-León, A. M., & Bernalte-García, M. J. (2022). Influence of Ripening Stage on Quality Parameters of Five Traditional Tomato Varieties Grown under Organic Conditions. Horticulturae, 8(4), 313.
Badr, M. A., Abou Hussein, S. D., El-Tohamy, W. A., & Gruda, N. (2010). Nutrient uptake and yield of tomato under various methods of fertilizer application and levels of fertigation in arid lands. Gesunde Pflanzen, 62(1), 11-19.
Bashir, K. A., Bawa, J. A., & Mohammed, I. (2014). Efficacy of leaf extract of drumstick tree (Moringa oleifera Lam.) on the growth of local tomato (Lycopersicon esculentum). Journal of Pharmacy and Biological Sciences, 9(4), 74-79.
Basra, S. M., & Lovatt, C. J. (2016). Exogenous applications of moringa leaf extract and cytokinins improve plant growth, yield, and fruit quality of cherry tomato. HortTechnology, 26(3), 327-337.
Becagli, M., Guglielminetti, L., & Cardelli, R. (2021). Effects of combined biochar and vermicompost solution on leachate characterization and nitrogen balance from a greenhouse tomato (Solanum lycopersicum) cultivation soil. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 52(16), 1879-1893.
Bergstrand, K. J. (2022). Organic fertilizers in greenhouse production systems–a review. Scientia Horticulturae, 295, 110855.
Browning, S. J., Hodges, L., & Lindgren, D. T. (2008). Selecting Tomatoes for the Home Garden. University of Nebraska--Lincoln Extension Division.
Carricondo-Martínez, I., Berti, F., & Salas-Sanjuán, M. D. C. (2022). Different Organic Fertilisation Systems Modify Tomato Quality: An Opportunity for Circular Fertilisation in Intensive Horticulture. Agronomy, 12(1), 174.
Chandrasekaran, M., Boopathi, T., & Manivannan, P. (2021). Comprehensive assessment of ameliorative effects of AMF in alleviating abiotic stress in tomato plants. Journal of Fungi, 7(4), 303.
Chavez, M., & Uchanski, M. (2021). Insect left-over substrate as plant fertiliser. Journal of Insects as Food and Feed, 7(5), 683-694.
Chrysargyris, A., Charalambous, S., Xylia, P., Litskas, V., Stavrinides, M., & Tzortzakis, N. (2020). Assessing the biostimulant effects of a novel plant-based formulation on tomato crop. Sustainability, 12(20), 8432.
Colla, G., Cardarelli, M., Bonini, P., & Rouphael, Y. (2017). Foliar applications of protein hydrolysate, plant and seaweed extracts increase yield but differentially modulate fruit quality of greenhouse tomato. HortScience, 52(9), 1214-1220.
Coppens, J., Grunert, O., Van Den Hende, S., Vanhoutte, I., Boon, N., Haesaert, G., & De Gelder, L. (2016). The use of microalgae as a high-value organic slow-release fertilizer results in tomatoes with increased carotenoid and sugar levels. Journal of applied phycology, 28(4), 2367-2377.
Crill, P., Waters, W. E., Burgis, D. S., & Lorz, A. P. (1974). Development of dwarf ornamental tomato varieties and evaluation of soil media and fertilizer requirements. In Proceedings of the... annual meeting.
Crouch, I. J., & Van Staden, J. (1992). Effect of seaweed concentrate on the establishment and yield of greenhouse tomato plants. Journal of Applied Phycology, 4(4), 291-296.
Cruz, S., van Santen, E., & Gómez, C. (2022). Evaluation of Compact Tomato Cultivars for Container Gardening Indoors and under Sunlight. Horticulturae, 8(4), 294.
Cui, J., Shao, G., Lu, J., Keabetswe, L., & Hoogenboom, G. (2019). Yield, quality and drought sensitivity of tomato to water deficit during different growth stages. Scientia agrícola, 77.
Culver, M., Fanuel, T., & Chiteka, A. Z. (2012). Effect of moringa extract on growth and yield of tomato. Greener Journal of Agricultural Sciences, 2(5), 207-211.
Dannehl, D., Schwend, T., Veit, D., & Schmidt, U. (2021). Increase of yield, lycopene, and lutein content in tomatoes grown under continuous PAR spectrum LED lighting. Frontiers in Plant Science, 12, 299.
De Paula, B. S., Feltrim, D., Engel, D. C. H., Baptistella, J. L. C., Rodrigues, M., Engel, E., & Mazzafera, P. (2022). Algae‐based biostimulants increase yield and quality of mini tomatoes under protected cultivation. JSFA Reports, 2(4), 155-160.
Distefano, M., Mauro, R. P., Page, D., Giuffrida, F., Bertin, N., & Leonardi, C. (2022). Aroma volatiles in tomato fruits: the role of genetic, preharvest and postharvest factors. Agronomy, 12(2), 376.
Dudas, A., Kotroczo, Z., Videki, E., Wass-Matics, H., Kocsis, T., Szalai, M. Z., ... & Biro, B. (2017). Fruit quality of tomato affected by single and combined bioeffectors in organically system. Pakistan Journal of Agricultural Sciences, 54(4).
Farinha, T. B., Zsögön, A., & Peres, L. E. P. (2009, August). Breeding the Tomato Micro-Tom Model System for Ornamental Value. In XXIII International Eucarpia Symposium, Section Ornamentals: Colourful Breeding and Genetics 836 (pp. 215-220).
Gagnon, B., & Berrouard, S. (1994). Effects of several organic fertilizers on growth of greenhouse tomato transplants. Canadian journal of plant science, 74(1), 167-168.
Górecki, R. S., & Górecki, M. T. (2010). Utilization of waste wool as substrate amendment in pot cultivation of tomato, sweet pepper, and eggplant. Polish Journal of Environmental Studies, 19(5), 1083-1087.
Hernandez, M. F., Antonio-Ordonez, E., Preciado-Rangel, P., Gallegos-Robles, M. A., Vazquez-Vazquez, C., Reyes-Gonzales, A., & Esparza-Rivera, J. R. (2021). Effect of substrates formulated with organic materials on yielding, commercial and phytochemical quality, and benefit-cost ratio of tomato (Solanum lycopersicum L.) produced under greenhouse conditions. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 49(1), 11999-11999.
Hernández-Herrera, R. M., Santacruz-Ruvalcaba, F., Ruiz-López, M. A., Norrie, J., & Hernández-Carmona, G. (2014). Effect of liquid seaweed extracts on growth of tomato seedlings (Solanum lycopersicum L.). Journal of applied phycology, 26(1), 619-628.
Hillock, D. A., & Rebek, E. (2013). Growing tomatoes in the home garden. Oklahoma Cooperative Extension Service.
Huang, L., Gu, M., Yu, P., Zhou, C., & Liu, X. (2020). Biochar and vermicompost amendments affect substrate properties and plant growth of basil and tomato. Agronomy, 10(2), 224.
Jones Jr, J. B. (2007). Tomato plant culture: in the field, greenhouse, and home garden. CRC press.
Kato, K., Maruyama, S., Hirai, T., Hiwasa-Tanase, K., Mizoguchi, T., Goto, E., & Ezura, H. (2011). A trial of production of the plant-derived high-value protein in a plant factory: photosynthetic photon fluxes affect the accumulation of recombinant miraculin in transgenic tomato fruits. Plant signaling & behavior, 6(8), 1172-1179.
Ke, X., Yoshida, H., Hikosaka, S., & Goto, E. (2021). Optimization of Photosynthetic Photon Flux Density and Light Quality for Increasing Radiation-Use Efficiency in Dwarf Tomato under LED Light at the Vegetative Growth Stage. Plants, 11(1), 121.
Kemboi, V. J., Kipkoech, C., Njire, M., Were, S., Lagat, M. K., Ndwiga, F., ... & Tanga, C. M. (2022). Biocontrol Potential of Chitin and Chitosan Extracted from Black Soldier Fly Pupal Exuviae against Bacterial Wilt of Tomato. Microorganisms, 10(1), 165.
Lehoullier, C. (2016). The Worldwide Dwarf Tomato Project. The American Gardener (pp. 18-22), January/February 2016.
Li, W., Lu, X., & Li, J. (2022). The effect of organic nutrient solution on flavor in ripe cherry tomato fruit—Transcriptome and metabolomic analyses. Environmental and Experimental Botany, 194, 104721.
Lonhienne, T., Mason, M. G., Ragan, M. A., Hugenholtz, P., Schmidt, S., & Paungfoo‐Lonhienne, C. (2014). Yeast as a biofertilizer alters plant growth and morphology. Crop Science, 54(2), 785-790.
Lu, N., Maruo, T., Johkan, M., Hohjo, M., Tsukagoshi, S., Ito, Y., ... & Shinohara, Y. (2012). Effects of supplemental lighting with light-emitting diodes (LEDs) on tomato yield and quality of single-truss tomato plants grown at high planting density. Environmental Control in Biology, 50(1), 63-74.
Mannino, G., Campobenedetto, C., Vigliante, I., Contartese, V., Gentile, C., & Bertea, C. M. (2020). The application of a plant biostimulant based on seaweed and yeast extract improved tomato fruit development and quality. Biomolecules, 10(12), 1662.
Martinez, E., Carbonell, M. V., Flórez, M., Amaya, J. M., & Maqueda, R. (2009). Germination of tomato seeds [Lycopersicon esculentum L.] under magnetic field. International Agrophysics, 23(1), 45-49.
Meinen, E., Dueck, T., Kempkes, F., & Stanghellini, C. (2018). Growing fresh food on future space missions: environmental conditions and crop management. Scientia horticulturae, 235, 270-278.
Mokhtari, S., Ismail, M. R., Kausar, H., Musa, M. H., Wahab, P. E. M., Berahim, Z., ... & Habib, S. H. (2013). Use of organic enrichment as additives in coconut coir dust on development of tomato in soilless culture. Compost Science & Utilization, 21(1), 16-21.
Morgan, L. (2013). Daily Light Integral (DLI) and greenhouse tomato production. The Tomato Magazine. Winter.
Muhamman, M. A., Auwalu, B. M., Manga, A. A., & Jibrin, J. M. (2013). Effects of Aqueous extract of Moringa (Moringa oleifera Lam.) and Nitrogen rates on some Physiological attributes and yield of Tomato. Int J Chem Environ Biolo Sci, 1, 2320-4087.
Murphy, R., McDowell, D., & Chen, C. (2021). ‘Ground Jewel’ and ‘Ground Dew’: Two Tomato Breeding Lines for Growers in the Northern and Short-season Locations. HortScience, 56(2), 293-295.
Nishizawa, T., & Saito, K. (1998). Effects of rooting volume restriction on the growth and carbohydrate concentration in tomato plants. Journal of the American Society for Horticultural Science, 123(4), 581-585.
Olle, M., & Williams, I. H. (2013). Effective microorganisms and their influence on vegetable production–a review. The Journal of Horticultural Science and Biotechnology, 88(4), 380-386.
Palmitessa, O. D., Pantaleo, M. A., & Santamaria, P. (2021). Applications and development of LEDs as supplementary lighting for tomato at different latitudes. Agronomy, 11(5), 835.
Pane, C., Rongai, D., & Zaccardelli, M. (2013). Foliar spray application of glucosinolates and essential oils on processing tomato in open field production system.
Pires, R. C. D. M., Furlani, P. R., Ribeiro, R. V., Bodine Junior, D., Sakai, E., Lourenção, A. L., & Torre Neto, A. (2011). Irrigation frequency and substrate volume effects in the growth and yield of tomato plants under greenhouse conditions. Scientia Agricola, 68(4), 400-405.
Pittenger, D. (2005). Growing tomatoes in the home garden. UCANR Publications.
Ratajkiewicz, H., Radziejewska-Kubzdela, E., Spiżewski, T., Krzesinski, W., Starzyk, J., Biegańska-Marecik, R., ... & Piekarczyk, J. (2017). The influence of “Effective Microorganisms” and solar radiation on carotenoids and phenolic compounds content in processing tomato. European Journal of Horticultural Science, 82, 134-140.
Richardson, M. L., & Arlotta, C. G. (2022). Producing Cherry Tomatoes in Urban Agriculture. Horticulturae, 8(4), 274.
Ronga, D., Caradonia, F., Parisi, M., Bezzi, G., Parisi, B., Allesina, G., ... & Francia, E. (2020). Using digestate and biochar as fertilizers to improve processing tomato production sustainability. Agronomy, 10(1), 138.
Rothan, C., Just, D., Fernandez, L., Atienza, I., Ballias, P., & Lemaire-Chamley, M. (2016). Culture of the tomato Micro-Tom cultivar in greenhouse. In Plant Signal Transduction (pp. 57-64). Humana Press, New York, NY.
Rouphael, Y., Franken, P., Schneider, C., Schwarz, D., Giovannetti, M., Agnolucci, M., ... & Colla, G. (2015). Arbuscular mycorrhizal fungi act as biostimulants in horticultural crops. Scientia Horticulturae, 196, 91-108.
Samavat, S., & Samavat, S. (2014). The effects of fulvic acid and sugar cane molasses on yield and qualities of tomato. International Research Journal of Applied and Basic Sciences, 8(3), 266-268.
Samuolienė, G., Miliauskienė, J., Kazlauskas, A., & Viršilė, A. (2021). Growth Stage Specific Lighting Spectra Affect Photosynthetic Performance, Growth and Mineral Element Contents in Tomato. Agronomy, 11(5), 901.
Schwarz, D., Thompson, A. J., & Kläring, H. P. (2014). Guidelines to use tomato in experiments with a controlled environment. Frontiers in plant science, 5, 625.
Scott, J. W., & Harbaugh, B. K. (1995). Micro-Gold miniature dwarf tomato. HortScience, 30(3), 643-644.
Scott, J. W., Harbaugh, B. K., & Baldwin, E. A. (2000). Micro-Tina and Micro-Gemma Miniature Dwarf Tomatoes. HortScience, 35(4), 774-775.
Sethi, V. P., Singh, R. P., & Dubey, R. K. (2013). Self regulating wick type zero energy hydroponics system for greenhouse tomatoes. Journal of Agricultural Engineering, 50(3), 66-69.
Setti, L., Francia, E., Pulvirenti, A., Gigliano, S., Zaccardelli, M., Pane, C., ... & Ronga, D. (2019). Use of black soldier fly (Hermetia illucens (L.), Diptera: Stratiomyidae) larvae processing residue in peat-based growing media. Waste Management, 95, 278-288.
Shahriari Fakhrabad, M., Abedi, B., Nemati, S. H., & Arouiee, H. (2019). Studying the Effects of Foliar Spraying of Seaweed Extract as a Bio-Stimulant on‎ the Increase on the Yield and Quality of Tomato (Lycopersicon Esculentum L.). World Journal of Environmental Biosciences, 8.
Shehata, M. N. (2018). The Infuence of Organic Manures and Foliar Spray of Moringa Extract on Growth, Quality and Yield of Tomato. Journal of Plant Production, 9(12), 1167-1173.
Sidhu, V., Nandwani, D., Wang, L., & Wu, Y. (2017). A study on organic tomatoes: Effect of a biostimulator on phytochemical and antioxidant activities. Journal of Food Quality, 2017.
Sirin, U., & Sevgican, A. (1997, November). The effect of pot size and growing media on growth of tomato in soilless culture. In International Symposium Greenhouse Management for Better Yield & Quality in Mild Winter Climates 491 (pp. 343-348).
Sladký, Z. (1959). The effect of extracted humus substances on growth of tomato plants. Biologia Plantarum, 1(2), 142-150.
Spencer, L., Hummerick, M., Stutte, G., Sirmons, T., Graham, T., Massa, G., & Wheeler, R. (2019, July). Dwarf tomato and pepper cultivars for space crops. 49th International Conference on Environmental Systems.
Suchithra, M. R., Muniswami, D. M., Sri, M. S., Usha, R., Rasheeq, A. A., & Preethi, B. A. (2022). Effectiveness of green microalgae as biostimulants and biofertilizer through foliar spray and soil drench method for tomato cultivation. South African Journal of Botany, 146, 740-750.
Surrage, V. A., Lafreniere, C., Dixon, M., & Zheng, Y. (2010). Benefits of vermicompost as a constituent of growing substrates used in the production of organic greenhouse tomatoes. HortScience, 45(10), 1510-1515.
Thompson, P. A. (1974). Characterisation of the germination responses to temperature of vegetable seeds. I. Tomatoes. Scientia Horticulturae, 2(1), 35-54.
Vinha, A. F., Barreira, S. V., Costa, A. S., Alves, R. C., & Oliveira, M. B. P. (2014). Organic versus conventional tomatoes: Influence on physicochemical parameters, bioactive compounds and sensorial attributes. Food and chemical toxicology, 67, 139-144.
Vitale, E., Vitale, L., Costanzo, G., Velikova, V., Tsonev, T., Simoniello, P., ... & Arena, C. (2021). Light Spectral Composition Influences Structural and Eco-Physiological Traits of Solanum lycopersicum L. cv.‘Microtom’in Response to High-LET Ionizing Radiation. Plants, 10(8), 1752.
Walker, G. E. (2007). Effects of organic amendments, fertilisers and fenamiphos on parasitic and free-living nematodes, tomato growth and yield. Nematologia Mediterranea.
Xu, H. L., Wang, R., & Mridha, M. A. U. (2001). Effects of organic fertilizers and a microbial inoculant on leaf photosynthesis and fruit yield and quality of tomato plants. Journal of Crop production, 3(1), 173-182.
Zhai, Z., Ehret, D. L., Forge, T., Helmer, T., Lin, W., Dorais, M., & Papadopoulos, A. P. (2009). Organic fertilizers for greenhouse tomatoes: productivity and substrate microbiology. HortScience, 44(3), 800-809.
Zhao, X., Rajashekar, C. B., Carey, E. E., & Wang, W. (2006). Does organic production enhance phytochemical content of fruit and vegetables? Current knowledge and prospects for research. HortTechnology, 16(3), 449-456.
Zhou, H., Beynon-Davies, R., Carslaw, N., Dodd, I. C., & Ashworth, K. (2022). Yield, resource use efficiency or flavour: Trade-offs of varying blue-to-red lighting ratio in urban plant factories. Scientia Horticulturae, 295, 110802.
Zulfiqar, F., Casadesús, A., Brockman, H., & Munné-Bosch, S. (2020). An overview of plant-based natural biostimulants for sustainable horticulture with a particular focus on moringa leaf extracts. Plant Science, 295, 110194.