Er komen steeds vaker periodes van droogte in Nederland en België. Dit zorgt ervoor dat we voor mooie planten en een goede oogst eigenlijk vaker onze planten moeten water geven. Het gebruik van gebakken klei potten, die ook wel olla irrigatie potten worden genoemd, is een eeuwenoude techniek om planten met weinig water toch goed gehydrateerd te houden. In dit artikel lees je hoe een olla irrigatie pot werkt, waar je olla irrigatie potten kunt kopen en hoe je zelf eenvoudig en goedkoop olla irrigatie potten in elkaar kunt zetten.

In dit artikel gebruik ik de term “olla pot irrigatie”. Olla is het Spaanse wordt voor klei pot. Er zijn vele andere namen voor deze manier van irrigeren, zoals “drainagepot”, “waterkruik”,  “klei pot irrigatie”, “begraven pot irrigatie” en “klei capsule irrigatie”.

Om onze planten in de toekomst te beschermen tegen langdurige droogte kun je een aantal stappen ondernemen. Allereerst is het belangrijk om de conditie van de grond te verbeteren en op peil te houden. Daarnaast kun je bij het kopen van nieuwe zaden en planten kijken naar de droogte resistentie van de soort of het ras. Toch kan het voorkomen dat droogte resistentie planten in de perfecte bodem dorst krijgen als het maar lang genoeg droog blijft. Op dat moment is het belangrijk om zo efficiënt mogelijk water te geven. Een manier waarop dit kan is met een olla irrigatie pot. 

Een olla irrigatie pot lijkt op een antieke, terracotta kruik met een dunne hals. Originele irrigatie potten zijn gemaakt van klei dat op een relatief lage temperatuur, van maximaal 1000 graden Celsius, gebakken wordt. Doordat de klei op een lage temperatuur gebakken wordt blijft de structuur van de klei poreus, waardoor er water uit de irrigatie pot kan stromen. Olla irrigatie potten worden nooit geglazuurd of beschilderd, want dan zijn ze niet meer waterdoorlatend. 

De porositeit van een olla irrigatie pot wordt ook bepaald door de samenstelling van het materiaal waarvan de irrigatie pot is gemaakt. Een veel gebruikte verhouding is 4 delen klei met 1 deel zand. Het zand, dat een veel grotere korrelstructuur heeft dan klei, zorgt ervoor dat er meer water uit de pot kan stromen.

De olla irrigatie pot wordt voor het grootste deel ingegraven. Doordat de irrigatie pot gemaakt is van poreus materiaal geeft het langzaam water af aan de grond, direct op de diepte waar de wortels van de planten groeien. Dit komt door het natuurkundige principe van de capillaire werking. De capillaire werking van een irrigatie pot zorgt ervoor dat er nooit te veel water in de grond terecht kan komen. Zodra alle poriën rondom de pot gevuld zijn met water wordt er geen water meer uit de pot de poriën getrokken. Pas als er water door planten wordt opgenomen of er water uit de grond verdampt zuigen de poriën in de bodem weer water uit de pot de grond in.

Wanneer een olla irrigatie pot voor 50 tot 70% vol blijft, dan blijft de grond rondom de pot op veldcapaciteit. Wanneer de veldcapaciteit wordt bereikt, dan bevat de grond de ideale verhouding tussen water en lucht in de poriën. De wortels van de planten die in de grond groeien kunnen dan optimaal hun werk doen, zodat de plant goed kan groeien.

Hoe leger een olla irrigatie pot is, hoe minder water eruit stroomt. Dit komt doordat het water alleen uit de delen van de irrigatie pot stromen die in contact staan met het water. Om een irrigatie pot optimaal te laten werken zou hij altijd voor minimaal 50 tot 70% gevuld met water moeten zijn. Vooral bij het kweken van jonge planten die gevoelig zijn voor droogte is het belangrijk om regelmatig de irrigatie pot bij te vullen, zodat het bovenste deel van de pot gevuld blijft. Naarmate planten ouder worden, diepere wortels ontwikkelen en beter bestand worden tegen droogte kun je de Olla pot minder vaak bijvullen.

Een olla irrigatie pot heeft veel voordelen tegenover het water geven de hand of het gebruik van druppel of sproeier systemen. Allereerst zorgt een irrigatie pot ervoor dat er veel water wordt bespaard. Onderzoeken laten zien dat er tot 90% minder water nodig is om planten gehydrateerd te houden dan met bijvoorbeeld een sprinkler or druppel installatie.

Het gebruik van een olla irrigatie pot heeft meer voordelen dan alleen water besparing. Zo kun je met een irrigatie pot ook voorkomen dat planten te veel water krijgen. Dit is bijvoorbeeld ideaal wanneer je citrusbomen in een grote plantenbak kweekt. Citrusbomen zijn namelijk erg gevoelig voor een teveel aan water in de grond. Zeker in een plantenbak is de kans op te veel water geven groot. Door een smalle irrigatie pot in de plantenbak te installeren, is de kans klein dat de citrusboom te veel water krijgt.

Ook helpt een olla irrigatie pot om onkruid te verminderen, vooral in droge periodes. Doordat de irrigatie pot voorkomt dat de bovenste grondlaag nat wordt, kunnen onkruidzaden minder goed ontkiemen en drogen jonge onkruid plantjes uit. Hierdoor krijg je op de lange termijn steeds minder onkruid.

Een ander voordeel van de irrigatie pot is dat de pot slakken naar de pot lokt. Wanneer je regelmatig in de avond de slakken van de irrigatie pot afplukt, neemt het aantal slakken in de tuin op den duur af.

Water geven met behulp van een olla irrigatie pot zorgt ervoor dat jonge planten en eenjarige planten beter groeien. Dit komt doordat de irrigatie pot de grond op een constante vochtigheid houdt. Bij het water geven met de hand of een sprinkler- of druppelsysteem gaat de vochtigheid van de bodem op een neer, van droog net voor er water wordt gegeven tot zeer nat net nadat er water is gegeven.

Er is nog niet zo heel veel onderzoek gedaan naar hoeveel olla irrigatie potten er per vierkante meter gebruikt moeten worden en hoe groot de irrigatie potten moeten zijn om een optimaal resultaat te behalen. De stelregel is dat een grotere irrigatie pot altijd beter is dan een kleinere irrigatie pot, en dat je dus het beste voor een irrigatie pot kiest die je qua ruimte en qua budget kwijt kunt. Gemiddeld gezien heb je ongeveer 1 grote irrigatie pot van ongeveer 5 liter nodig voor 2 tot 4 vierkante meter grond.

Het installeren van een olla irrigatie pot is verder heel eenvoudig. Eerst maak je een gat ter grootte van de irrigatie pot. Daarna zet je de pot erin en zorg je ervoor dat de nek van de irrigatie pot ongeveer 2 tot 5 centimeter boven de grond uit steekt. Zorg ervoor dat de grond rondom de olla irrigatie pot goed aangedrukt wordt, zodat er maximaal contact is tussen de wand van de irrigatie pot en de grond.

Na het installeren kun je de olla irrigatie pot vullen met water. Zet hierna de dop weer op de irrigatie pot, zodat er geen vuil naar binnen kant vallen. Maak de eerste keer ook de grond rondom de irrigatie pot nat. Zorg ervoor dat de irrigatie pot altijd voor 50 tot 70% gevuld is met water voor het optimale effect.

Een olla irrigatie pot werkt alleen goed wanneer de wanden van de pot poreus zijn. Het is daarom belangrijk om te voorkomen dat er vervuilingen, zoals grond, algen en insecten, in de irrigatie pot terechtkomen. De voornaamste manier om dit te doen is door ervoor te zorgen dat de irrigatie pot 2 tot 5 centimeter boven de grond uit steekt en door de opening van de irrigatie pot goed af te sluiten, met bijvoorbeeld een steen of een kurk. Ook is het belangrijk om geen plantenvoeding of vervuild water in de irrigatie potten te doen. Kijk elke maand even in de irrigatie pot met een zaklamp om er zeker van te zijn dat er geen vuil of algen in de pot zitten. Als dit wel het geval is, dan kun je de pot opgraven en goed schoonmaken.

Olla irrigatie potten kunnen niet tegen de vorst. Het is daarom belangrijk om de irrigatie potten in de herfst op te graven en ze daarna droog en op een vorstvrije plek te bewaren tot de lente.

Olla irrigatie potten die verkocht worden vallen meestal in twee categorieën: traditionele irrigatie potten in de vorm van een kruik en kleine poreuze potjes waar een fles gevuld met water in gezet kan worden. De traditionele irrigatie potten die voor het grootste deel ingegraven worden zijn zeer geschikt voor (moes)tuinen en om grotere planten, bomen en struiken van water te voorzien. De kleine potjes waar een fles in wordt gezet zijn vooral geschikt voor planten in een kleine plantenbak.

Veel vazen, bloempotten, bakken en andere holle items gemaakt van keramiek, ofwel gebakken klei, cement of een ander poreus materiaal zijn geschikt als olla irrigatie pot. Wanneer keramiek heel heet gebakken is of wanneer het item bewerkt is met een coating kan het zijn dat de porositeit van het materiaal zo ver is afgenomen dat het niet meer geschikt is als irrigatie pot.

Het is eenvoudig om te testen of een item geschikt is als olla irrigatie pot: Laat een druppel water op de binnenkant en buitenkant vallen en kijk of het water snel in de wand trekt. Om er helemaal zeker van te zijn dat het item genoeg water doorlaat zou je het item kunnen vullen met water en er dan een droge handdoek omheen kunnen wikkelen. Als de handdoek na een paar uur nat is, dan laat de wand van het item genoeg water door.

Ondanks dat een item water moet doorlaten om geschikt te zijn als een olla irrigatie pot, is het ook belangrijk dat er geen grote gaten of barsten in zitten waar water zomaar uit sijpelt. Wanneer je een bloempot als irrigatie pot gebruikt, dan kun je het drainagegat in de bodem eerst dicht sealen. Dit kan bijvoorbeeld met een milieuvriendelijke kit, zoals Tec7 XealPro, milieuvriendelijke epoxy, zoals Aquacast of Aqua Resin, of met gesmolten bijenwas. Test na het sealen of er geen water meer uit de irrigatie pot stroomt door de pot in zijn geheel te vullen en dan op een niet poreuze ondergrond te zetten, zoals een plastic bak. Als er na een paar uur geen water uit de oude gaten van de irrigatie pot is gestroomd, dan is de irrigatie pot klaar voor gebruikt.

Als laatste is het belangrijk dat de olla irrigatie pot tijdelijk afgesloten kan worden. Dit kan bijvoorbeeld met een tegel of een kurk. Door de irrigatie pot af te sluiten voorkom je namelijk dat er water uit de pot verdampt en dat er grond of insecten in komen die de poriën doen verstoppen.

In plaats van een tegel of kurk kun je ook een aangepaste trechter gebruiken om de olla irrigatie pot af te sluiten. Dit zorgt ervoor dat er regenwater in de irrigatie pot kan stromen, zonder dat er ook vuil in kan. Om dit voor elkaar te krijgen kies je een trechter die de opening van de irrigatie pot volledig afsluit. Vervolgens neem je een houten balletje en doop je dit in gesmolten bijenwas. Hierdoor kan het balletje niet voltrekken met water en daardoor te zwaar worden. Leg het balletje in de trechter. Dek de opening van de trechter vervolgens af met fijn gaas, zodat er geen insecten of viezigheid in de irrigatie pot kan vallen.

Zelf heb ik inmiddels verschillende items als Olla pot gebruikt. De meeste terracotta potten van het tuincentrum werken erg goed. Het voordeel hiervan is dat ze in verschillende maten verkrijgbaar zijn, waardoor er voor elke plantenbak en elk stukje tuin wel een geschikte pot te vinden is. Ook kun je twee terracotta potten op elkaar bevestigen, waardoor je een hele grote Olla pot krijgt. Dit is bijvoorbeeld handig wanneer je een Olla pot wilt gebruiken om een jonge boom in het begin goed te laten groeien.

Een ander item dat goed werkt als een Olla pot is een terracotta leghol voor vissen. Dit zijn lange, holle buizen van gebakken klei met een gesloten onderkant. De buizen kunnen meestal zo’n 110 tot 350 milliliter water vast houden, afhankelijk van welke maat je kiest. Het voordeel van een leghol is dat het een lange, slanke vorm heeft. Hierdoor is een leghol erg geschikt om in een plantenbak te gebruiken.

Het zelf kweken van groenten, fruit, kruiden en bloemen gaat meestal gemakkelijk, maar soms zit er ook wel eens wat tegen. Mocht je een vraag hebben over het kweken van planten, dan zullen wij deze zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. Je kunt je vragen onderaan deze pagina stellen, via het Disqus formulier. Om naar het Disqus formulier te gaan, klik je op de “Stel een vraag!”-knop hieronder.

• Abubakari, A. H., Nyarko, G., & Sheila, M. (2011). Preliminary studies on growth and fresh weight of lettuce (Lactuca sativa) as affected by clay pot irrigation and spacing. Pakistan Journal of Biological Sciences, 14(14), 747.
• Abu-Zreig, M. M., & Atoum, M. F. (2004). Hydraulic characteristics and seepage modelling of clay pitchers produced in Jordan. Canadian Biosystems Engineering, 46, 1-15.
• Abu-Zreig, M., Khdair, A., & Alazba, A. (2009). Factors affecting water seepage rate of clay pitchers in arid lands. University Sharjah Journal of Pure and Applied Science & Technology, 6(1), 59-80.
• Abu-Zreig, M. M., Abe, Y., & Isoda, H. (2006). The auto-regulative capability of pitcher irrigation system. Agricultural water management, 85(3), 272-278.
• Adhikary, Rahul & Pal, Arunabha. (2020). Clay Pot Irrigation-A Review Study. Asian Plant Research Journal. 5. 37-42.
• Al-Mohammed, F. M. (2012). The effect of pot volume on the performance of pot irrigation system. Journal of Techniques, 25(3).
• Ansari, H., Naghedifar, M. R., & Faridhosseini, A. (2015). Performance evaluation of drip, surface and pitcher irrigation systems: A case study of prevalent urban landscape plant species. International Journal of Farming and Allied Science, 4, 610-620.
• Atangana, A. (2018) ‘Principle of groundwater flow’, Fractional Operators with Constant and Variable Order with Application to Geo-Hydrology, pp. 15–47.
• Ashifa Soomro, A. S., Kamran Baksh Soomro, K. B. S., Laghari, A. A., & Samina Siddiqui, S. S. (2018). Impact of different shapes of pitchers on water saving and water use efficiency of ridge-gourd in semi arid region of Pakistan.
• Asres, L. A. (2023). Alternative techniques of irrigation water management for improving crop water productivity. Reviews in Agricultural Science, 11, 36-53.
• Bainbridge, D. A. (2002). Alternative irrigation systems for arid land restoration. Ecological Restoration, 20(1), 23-30.
• Bainbridge, D. A. (2001). Buried clay pot irrigation: a little known but very efficient traditional method of irrigation. Agricultural water management, 48(2), 79-88.
• Bainbridge, D. A., Steen, W., & Steen, A. (1998). Super-efficient irrigation with buried clay pots. San Diego (CA): United States International University, Environmental Studies Program. Canelo Project.
• Bhatt, N. J., & Kanzariya, B. R. (2017). Experimental investigations on pitcher irrigation: Yield optimization and wetting front advancement. International Journal of Latest Technology in Engineering, Management & Applied Science (IJLTEMAS)–ISSN-2278-2540, 6(6), 103-108.
• Bhayo, W. A., Siyal, A. A., Soomro, S. A., & Mashori, A. S. (2018). Water Saving and Crop Yield Under Pitcher and Wick Irrigation Methods. Pakistan Journal of Agriculture, Agricultural Engineering and Veterinary Sciences, 34(1), 57-67.
• Chapin, H. (2023). Unearthing Water Efficiency: Clay Pot Irrigation Design Through Digital Fabrication (Doctoral dissertation, University of Oregon).
• Daka, A. E. (1991). Clay pot subsurface irrigation as water saving technology for small farmer irrigation (Doctoral dissertation, Ph. D. Thesis, University of Pretoria).
• Dubey, S. K., Gupta, S. K., & Mondal, R. C. (1991). Pitcher irrigation technique for arid and semi-arid zones. Dry Land Resour Technol, 6, 137-177.
• Fitts, C. R. (2002). Groundwater science. Elsevier.
• Hatungimana, J. C., Niyigaba, J. B., Kwitonda, T. S., & Tuyishimire, P. (2023). Water saving and water productivity under buried clay pot and drip irrigation systems for cabbage in Rwanda. African Journal of Food, Agriculture, Nutrition and Development, 23(3), 22945-22962.
• Mahata, A., Mondal, A., Pal, A., & De, S. K. (2021). Pitcher irrigation and surface cover management on bitter gourd (Momordica charantia) production in alfisols. Int J Bot Stud, 6(3), 897-901.
• Martínez de Azagra Paredes, A., & Del Río San José, J. (2019). Pitcher irrigation: Some theoretical and practical aspects. Irrigation and drainage, 68(3), 542-550.
• McPhee, C., Reed, J. and Zubizarreta, I. (2015) ‘Capillary pressure’, Developments in Petroleum Science, pp. 449–517.
• Naik, B. S., Panda, R. K., Nayak, S. C., Sharma, S. D., & Sahu, A. P. (2013). Impact of pitcher material and salinity of water used on flow rate, wetting front advance, soil moisture and salt distribution in soil in pitcher irrigation: a laboratory study. Irrigation and Drainage, 62(5), 687-694.
• Nickel, A., & Brischke, A. (2021). Irrigating with Ollas.
• Oiganji, E., Ibrahim, I. I., & Kwatmen, N. K. (2017). Effect of Radial Spacing on the Growth and Yield of Maize under Olla Irrigation.
• Saleh, E., & Setiawan, B. I. (2010). Numerical modeling of soil moisture profiles under pitcher irrigation application. Agricultural Engineering International: CIGR Journal, 12(2), 14-20.
• Sen, P. V., Thapliyal, A., & Sen, M. D. P. (2007). Pitcher or clay pot irrigation for water conservation.
• Setiawan, B. I. Dissemination of Pitcher Irrigation System in Dry Lands.
• Setiawan, Budi & Saleh, Edward & Sastrohartono, Hermantoro. (2009). Small Scale Sustainable Agriculture With the Application of Pitcher Irrigation.
• Setiawan, Budi & Sastrohartono, Hermantoro & Rudiyanto, Rudiyanto. (2006). Effectiveness of Pitcher Fertigation on Bush Pepper Plants.
• Siyal, A. A., & Skaggs, T. H. (2009). Measured and simulated soil wetting patterns under porous clay pipe sub-surface irrigation. Agricultural water management, 96(6), 893-904.
• Siyal, A. A., van Genuchten, M. T., & Skaggs, T. H. (2009). Performance of pitcher irrigation system. Soil science, 174(6), 312-320.
• Siyal, A. A., Siyal, A. G., Siyal, P., Solangi, M., & Khatri, I. (2016). Pitcher irrigation: Effect of pitcher wall properties on the size of soil wetting front. Sci. Int.(Lahore), 28(2), 1299-1304.
• Showmia, N & Tharani, K & N., Indianraj. (2022). Olla Irrigation -Using Water Wisely.
• Stein, T. M. (1990). Development of design criteria for pitcher irrigation. Unpublished M. Sc. thesis. Cranfield Institute of Technology, Silsoe College, Silsoe, UK.
• Torraca, G. (1982). Porous building materials: Materials science for architectural conservation.
• Vasudevan, P., Thapliyal, A., Sen, P. K., Dastidar, M. G., & Davies, P. (2011). Buried clay pot irrigation for efficient and controlled water delivery.
• Vasudevan, P., Thapliyal, A., Tandon, M., Dastidar, M. G., & Sen, P. K. (2014). Factors controlling water delivery by pitcher irrigation. Irrigation and Drainage, 63(1), 71-79.
• Woldu, Z. (2015). Clay Pot Pitcher Irrigation: A Sustainable and socially inclusive option for homestead fruit production under dryland environments in Ethiopia (A partial review). Journal of Biology, Agriculture and Healthcare, 5(21), 157-167.