Planten die last hebben van bladluizen, schildluizen of witte vliegen, kunnen ook last hebben van roetdauw. De zwarte, plakkerige substantie op de bladeren is niet alleen onsierlijk, maar zorgt er ook voor dat de plant minder goed groeit. In dit artikel kun je lezen hoe je roetdauw schimmel herkent en hoe je het kunt verwijderen.

Roetdauw is een zwarte of donkergroene schimmellaag die voorkomt op de bovenzijde van bladeren, takken, stammen en vruchten. Deze schimmel groeit op de suikerrijke honingdauw die wordt uitgescheiden door zuigende insecten zoals bladluizen, schildluizen, witte vliegen en verwante soorten. Omdat de schimmel zich voedt met deze kleverige substantie, voelt hij vaak plakkerig aan.

Roetdauw dringt het blad niet binnen, maar groeit op de laag honingdauw die zich op het oppervlak van het blad bevindt. Een eenvoudige manier om te bepalen of zwarte vlekken op een plant roetdauw zijn, is door er met een vochtig doekje overheen te wrijven. Laat de zwarte laag zich gemakkelijk verwijderen? Dan is het vrijwel zeker roetdauwschimmel. Kijk vervolgens goed naar de plant: vaak zijn ook bladluizen, schildluizen of andere insecten zichtbaar aanwezig.

Roetdauwschimmel wordt veroorzaakt door diverse schimmels binnen de stam Ascomycota, waaronder soorten uit de geslachten Cladosporium en Capnodium. Deze schimmels groeien op de buitenzijde van bladeren, takken, stammen en vruchten, en dringen het plantweefsel niet binnen. Ze voeden zich met honingdauw: een suikerrijke substantie die wordt uitgescheiden door zuigende insecten zoals bladluizen, schildluizen en witte vliegen. Wanneer de bron van de honingdauw verdwijnt, bijvoorbeeld door het bestrijden van deze insecten, verdwijnt de schimmel meestal vanzelf.

Hoewel de schimmel niet in de plant groeit, kan hij wel degelijk schade veroorzaken. De zwarte laag op bladeren belemmert de opname van zonlicht en daarmee de fotosynthese — het proces waarmee planten energie produceren uit licht. Dit leidt tot een afname van de groei en vitaliteit, en maakt planten gevoeliger voor plagen en ziekten. Vooral bij eetbare gewassen kan dit directe gevolgen hebben voor de opbrengst en kwaliteit.

Verschillende studies laten zien hoe groot de impact van roetdauw kan zijn op moestuin-, fruit- en kruidenplanten. Bij sinaasappelbomen werd tot 74% van het zonlicht geblokkeerd, wat leidde tot een duidelijke daling in fotosynthese en chlorofylproductie. Bij theestruiken bleek dat de aanwezigheid van roetdauw leidde tot een verlaging van de concentraties catechinen en chlorofyl, stoffen die cruciaal zijn voor zowel plantgezondheid als smaak en kwaliteit van de thee.

Roetdauwschimmel kan zich alleen ontwikkelen op planten waarop honingdauw aanwezig is. Deze kleverige substantie wordt afgescheiden door zuigende insecten zoals bladluizen, schildluizen en witte vliegen. Het is daarom essentieel om deze insecten te bestrijden om de vorming van roetdauw te voorkomen. Naarmate de populatie van deze insecten afneemt, zal ook de hoeveelheid honingdauw en daarmee de roetdauwschimmel verminderen.

Als de schimmel de esthetiek van de plant aantast of meer dan een derde van de bladeren bedekt, kan het nodig zijn om de schimmel zelf te verwijderen. Dit moet echter met zorg gebeuren, aangezien veel antischimmelmiddelen, zelfs biologische of natuurlijke varianten, negatieve effecten kunnen hebben op nuttige insecten en het bodemleven.

De eerste stap in het verwijderen van roetdauwschimmel is het regelmatig, bij voorkeur dagelijks, afspoelen van de honingdauw en de schimmel. Afhankelijk van de kwetsbaarheid van de plant kan dit met een stevige waterstraal, een zachte borstel die op de waterslang is aangesloten, of met een spons. Gebruik hierbij geen zeep, alcohol of bleekmiddel, aangezien deze stoffen de plantencellen kunnen beschadigen en schadelijk kunnen zijn voor nuttige insecten en micro-organismen in de bodem. Het is raadzaam om te wachten met het afspoelen totdat eventuele bestrijdingsmiddelen tegen bladluizen en schildluizen zijn uitgewerkt.

Als water alleen niet voldoende is, kan een mengsel van 1 theelepel (5 milliliter) sojaolie en 500 milliliter water worden gebruikt om de aangetaste delen van de plant te besproeien. Eventueel kan een emulgator, zoals Chi Emulgator, worden toegevoegd om de olie en het water beter te mengen. Houd er rekening mee dat sommige emulgatoren negatieve effecten kunnen hebben op nuttige insecten zoals bijen. De sojaolie helpt de schimmel te doden en maakt het gemakkelijker om deze te verwijderen. Enkele dagen na het aanbrengen van de sojaoliespray kan de plant opnieuw worden afgespoeld met water. Als er nog steeds roetdauw aanwezig is, kan de behandeling worden herhaald.

Extracten van knoflook en chilipeper werken als natuurlijke fungiciden en kunnen de groei van roetdauwschimmel effectief remmen. Meng 1 theelepel knoflookolie en een paar druppels chili-extract met 500 ml water, voeg eventueel een emulgator toe, en spray dit mengsel op de aangetaste bladeren. Pas hierbij op voor je ogen, want dit kan erg prikken!

Trichoderma-schimmels, zoals T. harzianum en T. asperellum, kunnen roetdauw biologisch bestrijden door schadelijke schimmels actief af te breken en de natuurlijke afweer van planten te versterken. Je brengt Trichoderma aan als bodemtoepassing via de gieter of direct op de bladeren met een vernevelaar, idealiter ’s ochtends of op bewolkte dagen om UV-schade te voorkomen. Herhaal dit wekelijks totdat de schimmel afneemt. Hiervoor zou je bijvoorbeeld MycorrPlus kunnen gebruiken.

Het zelf kweken van groenten, fruit, kruiden en bloemen gaat meestal gemakkelijk, maar soms zit er ook wel eens wat tegen. Mocht je een vraag hebben over het kweken van planten, dan zullen wij deze zo goed mogelijk proberen te beantwoorden. Je kunt je vragen onderaan deze pagina stellen, via het Disqus formulier. Om naar het Disqus formulier te gaan, klik je op de “Stel een vraag!”-knop hieronder.

• Adepoju, A. O., Ogunkunle, A. T., & Femi-Adepoju, A. G. (2014). Antifungal activities of seed oil of neem (Azadirachta indica A. Juss.). Global j. biol. agric. health. sci, 3(1), 106-109. [Schimmelwerende werking van de zaadolie van neem (Azadirachta indica A. Juss.).]
• Cg, H. (1946). The foliicolous ascomycetes, their parasites and associated fungi. Mycol pap, 15, 1-240. [De bladbewonende ascomyceten, hun parasieten en bijbehorende schimmels.]
• Chomnunti, P., Hongsanan, S., Aguirre-Hudson, B., Tian, Q., Peršoh, D., Dhami, M. K., ... & Hyde, K. D. (2014). The sooty moulds. Fungal diversity, 66(1), 1-36. [De roetschimmels.]
• Chomnunti, P., Schoch, C. L., Aguirre-Hudson, B., Ko-Ko, T. W., Hongsanan, S., Jones, E. G., ... & Hyde, K. D. (2011). Capnodiaceae. Fungal diversity, 51(1), 103-134. [Roetschimmelfamilie]
• Dhami, M. K., Weir, B. S., Taylor, M. W., & Beggs, J. R. (2013). Diverse honeydew-consuming fungal communities associated with scale insects. Plos one, 8(7), e70316. [Diverse schimmelgemeenschappen die honingdauw consumeren en geassocieerd zijn met schildluizen.]
• Ilias, F., Bensehaila, S., Medjdoub, K., El Haci, I., & Gaouar-Benyelles, N. (2015). The role of phenolic compounds in the defense of sooty mold of olive leaves (Olea europea L.). African journal of microbiology research, 9(15), 1075-1081. [De rol van fenolische verbindingen in de verdediging tegen roetschimmel op olijfbladeren (Olea europaea L.).]
• Insausti, P., Ploschuk, E. L., Izaguirre, M. M., & Podworny, M. (2015). The effect of sunlight interception by sooty mold on chlorophyll content and photosynthesis in orange leaves (Citrus sinensis L.). Acta horticulturae, 1065, 919–926. [Het effect van lichtonderschepping door roetschimmel op het chlorofylgehalte en de fotosynthese in sinaasappelbladeren (Citrus sinensis L.).]
• Kelderer, M., Casera, C., Vargas, A. M., & Öttl, S. (2020). Approaches how to reduce sooty mold on organically produced apples. In eco-fruit; proceedings of the 19th international conference on organic fruit-growing, 41–46. [Aanpakken om roetschimmel op biologisch geteelde appels te verminderen.]
• Santos, C. A., Li, J., Chen, J., & Zhao, Z. (2023). Sooty mould infection alters chlorophyll biosynthesis and secondary metabolism in Camellia sinensis leaves. Frontiers in plant science, 14, 11359017. [Infectie met roetschimmel verandert de chlorofylbiosynthese en de secundaire stofwisseling in bladeren van Camellia sinensis.]
• Santos, S. A., Santos, C., Silva, S., Pinto, G., Torres, L. M., & Nogueira, A. J. (2013). The effect of sooty mold on fluorescence and gas exchange properties of olive tree. Turkish journal of biology, 37(5), 620-628. [Het effect van roetschimmel op fluorescentie en gasuitwisselingseigenschappen van de olijfboom.]
• Schoulties, C. L. (1980). Sooty molds. Florida department of agriculture and consumer services. [Roetschimmels.]
• Sitara, U., Niaz, I., Naseem, J., & Sultana, N. (2008). Antifungal effect of essential oils on in vitro growth of pathogenic fungi. Pakistan journal of botany, 40(1), 409. [Schimmelwerend effect van essentiële oliën op de in vitro-groei van pathogene schimmels.]
• Srivastava, V. K., & Thakre, R. (2000). Synergism and antagonism among the fungi grown in honeydew secretion on leaf surface of Nagpur mandarin. Indian phytopathology, 53(2), 193-196. [Synergisme en antagonisme tussen schimmels die groeien op honingdauwafscheiding op het bladoppervlak van Nagpur-mandarijn.]